Lord Jim

Spektakl, 83 min, TVP 2002 Autor: Joseph Conrad Adaptacja: Michał Komar Reżyseria: Laco Adamik Wykonawcy: Michał Żebrowski (Jim), Piotr Fronczewski (Marlow), Gustaw Holoubek (Stein), Jan Englert (J. C.), Olgierd Łukaszewicz (Francuz), Kazimierz Kaczor (Cornelius), Bożena Stachura (Gemma), Janusz R. Nowicki (Brown), Jan Prochyra (Kapitan), Tomasz Sapryk (Mechanik), Andrzej Ferenc (Briarly), Marek Bargiełowski (Lekarz), Krzysztof Wieczorek (Sędzia), Wojciech Machnicki (Rzeczoznawca), Dariusz Odija (Tłumacz), Krzysztof Kołbasiuk (Barman) i inni "Conrad jest w dziedzinie prozy powieściowej tym, czym był Szekspir w dramacie. Wielkością nieprześcignioną, której pozorne zmierzchy rzeczywiste renesansy będą się jeszcze wiele razy powtarzać w przyszłych dziejach kultury świata. Że można go krytykować lub zaczepiać z różnych punktów widzenia, nie ujmuje mu to znaczenia, świadczy raczej o jego niesłabnącej żywotności" - twierdziła Maria Dąbrowska, subtelna i przenikliwa interpretatorka dzieł Conrada. Recepcja jego twórczości na świecie i w Polsce jest fenomenem kulturowym absorbującym licznych conradystów. Krytycy i badacze, zarówno dawniejsi, jak i współcześni, reprezentujący rozmaite koncepcje filozoficzne, etyczne i estetyczne, wypracowali wiele metod i ujęć interpretacyjnych. Wydana w 1900 r. powieść "Lord Jim", obok "Nostromo" stawiana najwyżej w dorobku Josepha Conrada - Korzeniowskiego, powszechnie jest uznawana za pierwszy utwór, w którym pisarz ujawnił pełnię swych możliwości artystycznych. Arcydzieło literackie nieraz inspirowało twórców filmowych (dwie ekranizacje amerykańskie: Victora Fleminga z 1925 r. i Richarda Brooksa z 1964 r. , z Peterem O'Toole'em w roli tytułowej) i ludzi teatru (spektakl Lidii Zamkow z 1972 r. w Teatrze TV, czy Kazimierza Dejmka w Teatrze Nowym w Łodzi, 1976). W adaptacji telewizyjnej pióra Michała Komara, pisarza i zarazem conradysty, autora m.in. tomu szkiców "Piekło Conrada", na pierwszy plan wysuwają się problemy moralne: kwestia honoru i poczucia odpowiedzialności, winy i jej odkupienia. Oryginalny scenariusz telewizyjny możliwie wiernie oddaje zarówno kompozycję powieści, jak i wielowarstwowość narracji. Spektakl, tak jak powieść, składa się z dwóch części - pierwsza przedstawia niejednoznaczne okoliczności katastrofy starego parowca wiozącego mahometańskich pielgrzymów, druga opowiada o podejmowanych przez Jima próbach rehabilitacji i zadośćuczynienia za winę sprzed lat. Podobnie jak w prozie Conrada, w widowisku różne wątki opowieści splatają się, rwą i powracają, ustawicznie zmienia się czas i miejsce akcji oraz perspektywa narracji. Aby skoncentrować się na tym, co najważniejsze - analizie dylematu moralnego, reżyser Laco Adamik zrezygnował ze zdjęć plenerowych, realizując całość w studiu telewizyjnym. Egzotyczne azjatyckie pejzaże, wypływający w morze parostatek i tłum pielgrzymów na pokładzie pojawią się na ekranie za sprawą techniki telewizyjnej i grafiki komputerowej.