"Epidemia: wielka zaraza w Londynie". Jak poradzono sobie z pandemią w 1665 roku? Wyjaśni to serial dokumentalny Polsat Viasat History!

"Epidemia: wielka zaraza w Londynie" odcinek 2

W ciągu 50 lat poprzedzających wielką zarazę, populacja Londynu podwoiła się. Dziesięcioosobowe rodziny mieszkały w dwupokojowych ruderach znajdujących się w slumsach. Wąskie ulice biedniejszych dzielnic pokryte były brudem i warstwą błota. W znacznej części miasta higiena i dbanie o czystość pozostawało wiele do życzenia, a mieszkańcy donaszali ubrania po innych, obcych ludziach. Zaraza rozpoczęła się w największym z londyńskich slumsów – St. Giles. Za chorobę odpowiedzialna była niezwykle zaraźliwa bakteria „yersinia pestis”. Zakażona osoba miała około 30 procent szans na przeżycie. W owym czasie nie wiedziano, co spowodowało rozprzestrzenianie się choroby. Dopiero w XIX wieku naukowcy doszli do wniosku, że za pandemię odpowiedzialne były szczury i ich pchły. Ale czy rzeczywiście to one były nosicielami zarazy?

Dżuma nie rozprzestrzeniała się tak, jak myśleliśmy

Jak wynika z najnowszych badań, to nie gryzonie i żyjące na powierzchni ich skóry insekty były głównymi winowajcami, tylko… wszy. Dokładniej mówiąc, wszy ludzkie (w tym wszy odzieżowe), które dziś dzięki nowoczesnym technikom prania praktycznie zostały wyeliminowane. Ci mali krwiopijcy byli w stanie przyczepić się do ubrań i jedynie dotykając skóry gospodarza, wyssać jego krew i zakazić go śmiercionośną bakterią. Co więcej, inne badanie sugeruje, że również pchły, ale bez wykorzystania do tego szczurów, były w stanie same roznosić chorobę. Pchły i wszy żyły w ciepłych ubraniach i łóżkach, więc mogły w mgnieniu oka zakażać noszoną w sobie bakterią nieświadomych londyńczyków.

Reakcja na pandemię w XVII wieku – niektóre z technik stosowane są do dziś

W maju 1665 roku, jedną z pierwszych reakcji króla Karola II było zamknięcie teatrów. W miarę jak pandemia nasilała się, stworzono oficjalne zaświadczenia dla osób niewykazujących żadnych objawów. Bez tych dokumentów nie można było zatrzymywać się w gospodach ani wjeżdżać do wsi i miast w hrabstwie. Wtedy, po raz pierwszy, zdano sobie sprawę z wagi dystansu społecznego oraz dezynfekcji – domy, w których przebywali chorzy były zamykane na cztery spusty na 40 dni, a po tym czasie poddawano je działaniu dymu i bielono ściany, co również niszczyło patogeny. Rzeczy należących do zakażonych osób nie można było sprzedawać. Na targowiskach monety przechowywano w occie, a klienci i sprzedawcy unikali bezpośredniego kontaktu ze sobą i wprowadzono samoobsługę.

Lekarze nosili charakterystyczne maski przypominające głowy ptaków, które do tej pory są symbolem zarazy. Dzioby wypełniane były lawendą i innymi pachnącymi substancjami, aby filtrować powietrze. Do masek medycy nosili także peleryny pokryte woskiem – nie zdając sobie sprawy z tego, że roznoszące chorobę insekty nie były w stanie zaczepić się na takim materiale, co prawdopodobnie wielokrotnie ratowało im życie. Ludzie potrafili instynktownie zareagować na zarazę, mimo że nie do końca wiedzieli, z czym się zmagają.

Mimo że dawne techniki przypominały te stosowane współcześnie, między innymi w walce z pandemią COVID-19, Londyn i tak poległ w walce z dżumą. Szczyt epidemii przypadł na wrzesień 1665 roku, kiedy tylko w stolicy w ciągu zaledwie tygodnia zmarło ponad 7 tysięcy osób.

Trzyczęściowa seria dokumentalna „Epidemia: wielka zaraza w Londynie” pokazuje w jaki sposób, mimo setek tysięcy ofiar, udało się powstrzymać pandemię. Emisja w niedziele do 21 marca o 21:00 na antenie Polsat Viasat History.