"Joker" [RECENZJA]. Rewelacyjny Joaquin Phoenix i dołujący obraz upadku człowieka, który został opluty przez rzeczywistość

Joker - ikona zła, szaleństwa oraz nieprzewidywalności. Właśnie w takiej odsłonie dotychczas znaliśmy tę postać, jednak reżyser (i współscenarzysta) Todd Phillips odchodzi od komiksowej wizji oraz stylistyki na rzecz hardego dramatu społecznego. Proszę państwa, oto pokiereszowany przez życie Arthur Fleck (Joaquin Phoenix), czyli Joker na miarę naszych czasów oraz możliwości, bo chociaż akcja filmu rozgrywa się prawdopodobnie w końcówce lat 70. XX wieku w Gotham City, które niebezpiecznie przypomina brudny Nowy Jork żywcem wyjęty z "Taksówkarza" Martina Scorsese lub "Gorączki sobotniej nocy", to aluzji do współczesności nie brakuje. Epoka jest kolorową maską.

Za sprawą "Jokera" przenosimy się do świata, gdzie życie ludzkie ma bardzo małą wartość, a cios nożem można otrzymać wszędzie. Bezlitosna rzeczywistość depcze ludzkie plany oraz marzenia, taplając wszystkich w kadzi z uryną i odchodami dnia codziennego. W takim świecie każdego ranka budzi się Arthur Fleck, który niedawno wyszedł ze szpitala psychiatrycznego, musi opiekować się schorowaną matką, nigdy nie poznał własnego ojca, a o kobiecie, która zobaczyłaby w nim człowieka, a nie chorego dziwaka, może jedynie fantazjować. W pracy też nie ma lekko; jako klaun do wynajęcia zaznaje kolejnych upokorzeń, jest bity oraz wyśmiewany. Łatwo w takiej sytuacji eksplodować, a jest to jeszcze prostsze, gdy ma się dostęp do broni. Sytuacji nie poprawia też hobby; Arthur chciałby być komikiem, ale - delikatnie mówiąc - spokojnie mógłby znaleźć zatrudnienie w większości polskich kabaretów, bo jego gagi w żadnym wypadku nie śmieszą.

W zasadzie w "Jokerze" nie ma miejsca na śmiech inny niż ten spowodowany neurologicznym defektem. Ekranowy świat to miejsce, w którym nikomu nie jest do śmiechu. Zanieczyszczona złem metropolia na manowce potrafi sprowadzić każdego, a rosnące dysproporcje pomiędzy bogatymi a biednymi tylko potęgują gniew. Żyjący w bezpiecznych bańkach arystokraci i właściciele fortun pokroju Thomasa Wayne'a (Brett Cullen) nie rozumieją normalnych ludzi. W ich oczach biedni sami są sobie winni. Patrzą na nich z góry, lecz jeszcze nie mają świadomości, że to się na nich zemści. Chcąc przejąć władzę i uważając się za mądrzejszych od pozostałych tracą czujność, co będzie miało swoje krwawe konsekwencje. Słowo za słowo, krew za krew.

Do tego świata nie pasuje Arthur Fleck, który może w innych warunkach miałby szansę być zwykłym, pogodnym człowiekiem. Ale Gotham City gwałci jego człowieczeństwo i doprowadza na skraj rozpaczy. Może podjąć wyłącznie jedną decyzję - chce dalej być ofiarą czy stać się katem? Jako, że najlepszą obroną jest atak bierze sprawy we własne ręce i zaczyna robić porządek z nimi wszystkimi. Czy "Joker" wybiela bandytę? Nie, po prostu daje spojrzenie na jego sytuację oraz motywację. Pamiętajmy, że często autorami wielkich masakr są ludzie, których szkalowano i krzywdzono. Todd Phillips zwraca na to uwagę, chociaż zapewne nie każdemu spodoba się ta perspektywa.

"Joker" to przeszywające studium samotności. Dołujący obraz upadku człowieczeństwa i człowieka, który został opluty przez rzeczywistość. Doprowadzony do skraju swoich nerwów, pozostawiony przez ludzi oraz państwo sam sobie, decyduje się na najgorsze. Joaquin Phoenix w głównej roli jest rewelacyjny, ale tego można było się spodziewać. On nie musi nic mówić, wystarczy popatrzeć na jego mimikę, ruchy, gesty, to jak się wygina - doskonały obraz człowieka zagubionego w swojej głowie, który w starciu z normalnym światem zostaje w brutalny sposób znokautowany. Po takim ciosie o dziwo wstaje i uznaje, że też musi zacząć faulować...

Krzysztof Połaski

[email protected]

Recenzja została pierwotnie opublikowana 4 października 2019 roku.