Aktor całkowity - wspomnienie o Ryszardzie Cieślaku

Monografia twórczości Ryszarda Cieślaka, zdaniem licznych krytyków filmowych i teatralnych, jednego z najsłynniejszych aktorów XX wieku. Mówiono o nim, że jest natchniony, że wprowadził sztukę aktorską na wyżyny, których przekroczenie pozostaje poza ludzkimi możliwościami. Był protagonistą Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego przez cały czas jego istnienia (1961 - 84). Stworzył niezapomniane kreacje w "Księciu Niezłomnym" (1965) wg Calderona i "Apocalypsis cum figuris" (1968). Józef Kelera po obejrzeniu tych przedstawień pisał o grze Cieślaka jak o przeżyciu niemal mistycznym: "Szczupła, wspaniale rzeźbiona twarz. Ufne, skupione, przyjazne oczy. Giętkie ciało - aktora i akrobaty, derwisza i tanecznika - ciało uduchowione i prześwietlone promieniującym pierwiastkiem człowieczeństwa. Rozciągnięte na podeście, biczowane, drgające bólem i spazmem ofiarowania. Skulone w kłębek, w pozycji embriona. Odsłonięte i bezbronne. Zwisające, jak zdjęte z krzyża, i zrywające się do lotu. Ekstatyczne i pokorne." W 1970 roku Cieślaka uhonorowano prestiżową, amerykańską nagrodą "Najwybitniejszego Aktora off - Broadway" i to aż w dwóch kategoriach: dla najlepiej zapowiadającego się młodego aktora oraz nagrodą krytyków nowojorskich za najlepszą kreację roku. W latach osiemdziesiątych występował w zespole Petera Brooka. Ostatnią wielką rolę stworzył w jego "Mahabharacie" (1987), zarówno w tej plenerowej, jak i telewizyjnej. Odtwarzał tu postać niewidomego starca Dhritarashtry. Parał się także działalnością pedagogiczną (jego trening zarejestrowany na taśmie filmowej to biblia adeptów aktorstwa) i reżyserską (m.in. "Thanatos polski" z 1981 roku). Gdy umierał 15 czerwca 1990 roku w Houston, miał 53 lata. Miesiąc później spoczął na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. O pracy Cieślaka w Teatrze Laboratorium i w zespole Petera Brooka wypowiadają się m.in. Jerzy Grotowski, Józef Kelera, Tadeusz Burzyński, Peter Brook, Eugenio Barba, Zygmunt Molik, Raymonde Temkine, Zbigniew Osiński i córka artysty Agnieszka Cieślak. W filmie Krzysztofa Domagalika wykorzystano też unikatowe materiały archiwalne z kreacjami aktora w spektaklach "Akropolis", "Książę Niezłomny", "Apocalypsis cum figuris" i "Mahabharata".