Bohaterowie Telemarku

Zrealizowana z typowym dla Hollywood rozmachem druga już (po francusko - norweskim filmie z 1948 r. w reż. Jeana Dreville'a i Titusa Vibe - Mullera) ekranowa rekonstrukcja ważnego epizodu II wojny światowej, tzw. bitwy o ciężką wodę. Ciężka woda to popularna nazwa wody, w której zamiast wodoru występuje deuter o dwukrotnie większej masie właściwej. Jedyna w świecie fabryka tego surowca znajdowała się przed wojną w Vemork w Norwegii. Już w 1942 r. hitlerowcy zaczęli realizować plan produkcji pierwszej w świecie bomby atomowej, której ciężka woda była niezbędnym składnikiem. Alianci podjęli wprawdzie decyzję o zniszczeniu fabryki, ale atak bombowy nie wchodził w grę ze względu na możliwość dużych strat w ludności cywilnej zamieszkującej pobliskie miasteczko. W listopadzie 1942 r. w okolicy została zrzucona grupa spadochroniarzy, która miała przygotować akcję wysadzenia fabryki. Niestety, dwa brytyjskie ślizgacze z drugą grupą dywersyjną uległy całkowitemu rozbiciu podczas lądowania i dopiero 27 lutego następnego roku udało się dokonać zniszczenia magazynu z ciężką wodą. Zadowolenie aliantów nie trwało jednak długo. Pod koniec 1943 r. Niemcy ponownie uruchomili fabrykę. Dowództwo alianckie zdecydowało się wówczas na atak bombowy, w którym wzięło udział 150 amerykańskich bombowców. I tym razem rezultat był nikły: zapas ciężkiej wody ocalał. Wreszcie 10 lutego 1944 r. dwóch Norwegów, członków ruchu oporu - dr Rolf Pedersen i Knut Straud, dokonało niezwykłego wyczynu: na wodach fiordu Tinnsjo udało im się zniszczyć przewożony już do Niemiec promem "Hydro" ładunek strategicznego surowca. Scenariusz filmu oparto głównie na wydanej w Londynie w 1954 r. książce "Skis Against the Atom" pułkownika Knuta Haukelida, jednego z pozostałych przy życiu uczestników wypadków 1943 r. Reżyser Anthony Mann zaprosił go jako konsultanta technicznego przy realizacji "Bohaterów Telemarku". Niektóre wątki i informacje zaczerpnięto także z powieści Johna Drummonda "But for These Men" opublikowanej w Londynie w 1962 r. Jest rok 1942. W okupowanej przez Niemców Norwegii dr Rolf Pedersen zdobywa mikrofilmy z fabryki Vemork. Wynika z nich, że niemieckie prace nad skonstruowaniem bomby atomowej szybko się posuwają. Pedersen i Knut Straud, dowódca oddziału ruchu oporu w olicach Rjukan, przedostają się do Anglii, aby przedstawić mikrofilmy sztabowi sił alianckich. Zapada decyzja o zniszczeniu fabryki. Obaj mężczyźni wracają do Norwegii i po dwudniowej przeprawie na nartach przez góry dostają się do domu Anny, byłej żony Pedersena, i jej wuja. Gdy nie udaje się lądowanie brytyjskiej grupy dywersyjnej, Pedersen i kilku norweskich partyzantów dokonuje udanego ataku na fabrykę. W czasie odwrotu doktor zostaje ranny i wzięty do niewoli, ale udaje mu się uciec do norweskiego szpitala, gdzie dowiaduje się o odbudowie fabryki. Tymczasem dokonane przez amerykańskie lotnictwo bombardowanie fabryki skłania hitlerowców do przewiezienia całego zapasu ciężkiej wody do Niemiec. (THE HEROES OF TELEMARK) Film wojenno - przygodowy, 125 min, Wielka Brytania 1965 Reżyseria: Anthony Mann Scenariusz na podstawie książek Knuta Haukelida "Skis Against the Atom" i Johna Drummonda "But for These Men": Ivan Moffat, Ben Barzman Aktorzy: Kirk Douglas, Richard Harris, Ulla Jacobsson, Michael Redgrave, David Weston, Anton Diffring, Eric Porter, Mervyn Johns i inni