Cwane małpy

Małpy żyją na całym świecie, ale dopiero stosunkowo niedawno uczeni odkryli, jak są niezwykłe. Z ludźmi łączy je bardzo wiele: nie tylko bardzo zbliżony genotyp, ale także społeczny tryb życia i towarzysząca mu walka, skłonność do ryzyka, ciekawość, odwaga. Już u małp zwierzokształtnych wyróżniamy wzorce budowy i zachowań podstawowe dla człowieka. Małpy żyjące w otoczeniu ludzi upodabniają się do nas stylem życia bardziej niż jakiekolwiek inne zwierzęta. W tropikalnych lasach Ekwadoru żyją pigmejki, najmniejsze małpy na świecie wielkością dorównujące chomikom, a polujące jak koty, ale są one bardziej spokrewnione z nami niż z chomikami czy kotami. Mają skierowane ku przodowi oczy zapewniające trójwymiarowe, barwne widzenie oraz silnie rozwinięty mózg, dłonie z liniami papilarnymi i długie paznokcie zamiast pazurów. Pigmejki potrafią przechowywać w umyśle informacje o miejscach i obiektach. Umieją też korzystać z wyobraźni i planować. Wiedzą np., że nagryzanie kory drzew nie przynosi od razu właściwych efektów, ale wygryzione w korze otwory pozwolą tam zebrać parę dni później słodką, kleistą substancję. Jeszcze przemyślniejsze są ich sąsiadki, które tylko czekają, aż inne stado wykona za nie całą pracę i co kilka dni plądrują cudzą plantację. Właściciele przeganiają grabieżców. Zdobywaniu pożywienia towarzyszą więc działania wojenne i dążenie do tego, żeby wyprowadzić rywala w pole. Jeśli już dochodzi do walki, małpy nie wahają się zabić. Ranni wojownicy wycofują się z placu boju, a pozostali członkowie stada pielęgnują powracających. Każdy gatunek małp dokonywał własnych odkryć i tworzył odrębne zwyczaje, ale wszystkie wykazują ogromne przywiązanie do potomstwa. Marmozety i tamaryny często wspólnie opiekują się potomstwem, a wydająca zwykle na świat bliźnięta samica tamaryny przekonuje do opieki nad swymi dziećmi aż dwa samce, niepewne swego ojcostwa.