Cynga

"To film o łagrze, ale w sensie formalnym komedia" - zdefiniował specyfikę swojej "Cyngi" Leszek Wosiewicz. Kanwą scenariusza były wspomnienia Jerzego Drewnowskiego, jednego z założycieli konspiracyjnej organizacji socjalistyczno - niepodległościowej PLAN. Drewnowski po jej rozbiciu i aresztowaniu jego rodziny musiał uciekać przed gestapo. Nie chcąc stać się ofiarą terroru hitlerowskiego, niespodziewanie wpadł w szpony innego - stalinowskiego. Kilka lat spędził w łagrze. Pozwoliło mu to dokładnie poznać zbrodniczość radzieckiego systemu. Mimo to pozostał przy swoich przekonaniach. Po wyjściu na wolność doszedł do funkcji oficera Ludowego Wojska Polskiego, wszedł także w skład KRN. Leszek Wosiewicz - inaczej niż w swym poprzednim filmie o niemieckim obozie koncentracyjnym ("Kornblumenblau") - nie pokusił się o przedstawienie mechanizmów rządzących światem łagru. Pozbawił swego bohatera heroicznej przeszłości. Przez większą część filmu skazał go na amnezję spowodowaną szokiem (wbrew wspomnieniom Drewnowskiego). W konsekwencji Klonowicz stał się czymś w rodzaju bezwolnej kukły, idącej przeważnie za głosem impulsów. Więźniowie w jego otoczeniu to ludzie chorzy psychicznie, na granicy szaleństwa balansują też łagrowi strażnicy. W sumie daje to efekt makabrycznej groteski i sztuczności, co zarzucała reżyserowi krytyka. Wśród występujących w "Cyndze" aktorów najlepsze recenzje zebrali amator Tomasz Łysiaki Władysław Kowalski. Znacznie gorzej oceniono "metaforyczność" utworu Wosiewicza. Pisał krytyk: "Podstawowym mechanizmem, rządzącym każdą rzeczywistością, nie tylko totalitarną, jest zdaniem Wosiewicza przemoc. Świat katów i ofiar, świat kolejnych tyranii, które dążą do poniżenia bezbronnych, otumanionych jednostek. Wielka Metafora zamierzona przez Wosiewicza jest tak ogólna, że właściwie nic nie oznacza." We wrześniu 1939 roku Andrzej ucieka z walczącej Warszawy. W poszukiwaniu rodziców usiłuje przedostać się do okupowanego przez Rosjan Lwowa. NKWD aresztuje go pod zarzutem szpiegostwa. Skazany na śmierć, a potem ułaskawiony, zostaje zesłany do syberyjskiego łagru. Z powodu głodu, zimna i wyniszczającej pracy zapada na szkorbut, zwany w obozie "cyngą". Dramat, 95 min, Polska 1991Scenariusz i reżyseria: Leszek WosiewiczZdjęcia: Krzysztof PtakMuzyka: Henryk KuźniakAktorzy: Tomasz Łysiak, Władysław Kowalski, Ewa Dałkowska, MonikaBolly, Marcin Troński, Henryk Bista, Krystyna Tkacz i inni