Dama z Szanghaju

(THE LADY FROM SHANGHAI)Dramat kryminalny, 84 min, USA 1948Reżyseria: Orson WellesScenariusz na podstawie powieści Sherwooda Kinga "If I Die Before I Wake" i reżyseria: Orson WellesZdjęcia: Charles Lawton JrMuzyka: Heinz RoemheldWystępują: Rita Hayworth, Orson Welles, Everett Sloane, Glenn Anders, Ted De Corsia, Erskine Sanford, Gus Schilling, Carl Frank i inni "Jedyny ratunek przed głupotą to się zestarzeć, chyba że przyjdzie śmierć, zanim człowiek się ocknie" - taką sentencją młody irlandzki marynarz Michael O'Hara, prowadzący dość awanturniczy tryb życia, opatruje swą opowieść o przygodzie z piękną kobietą, która omal nie doprowadziła go do zguby. Elsa Bannister jest żoną słynnego adwokata z San Francisco, Arthura Bannistera. Podczas przechadzki w parku zostaje napadnięta przez grupę chuliganów. Michael O'Hara, który przypadkiem znalazł się na miejscu, staje w jej obronie. Nazajutrz mąż Elsy odwiedza go, by mu podziękować za uratowanie żony i zaprasza go na przejażdżkę jachtem i piknik. Wśród gości Bannistera jest też jego wspólnik, George Grisby. Podczas pikniku składa on Michaelowi dziwną ofertę: proponuje mu 5 tys. dolarów w zamian za sfingowanie jego zabójstwa, chciałby bowiem zniknąć bez śladu i zacząć nowe życie. Zgodnie z kalifornijskim prawem przyznanie się Michaela do winy nie pociągnie za sobą odpowiedzialności karnej z braku ciała ofiary. Marynarz, zakochany w Elsie, która stale zapewnia go o swojej miłości i wdzięczności, przystaje na propozycję, ma bowiem nadzieję, że otrzymane pieniądze pozwolą mu uciec z nią. Tymczasem Grisby, zgodnie z umową, wyjeżdża do San Francisco. Ale wkrótce przychodzi stamtąd wiadomość, że naprawdę został zamordowany. Michael trafia do więzienia, czeka na proces, w trakcie którego ma go bronić Bannister. Marynarz uświadamia sobie jednak, że padł ofiarą podłej intrygi i w trakcie rozprawy podejmuje próbę ucieczki. "Dama z Szanghaju" była jednym z najgłośniejszych filmów amerykańskich lat 40. Rozgłos zapewniło filmowi nazwisko reżysera, "cudownego dziecka Hollywoodu", oraz odtwórczyni głównej roli, żony Wellesa, Rity Hayworth, uchodzącej wówczas, po filmach "Anioły nad Broadwayem" i"Gilda", za symbol kobiecej urody i seksu. Przygotowania do realizacji "Damy z Szanghaju" zbiegły się z krokami rozwodowymi skłóconej pary małżonków. Jak chce legenda, Welles, budując postać bohaterki filmu, chciał zemścić się na żonie i pozbawić ją popularności. Stworzył portret kobiety okrutnej, bezlitosnej i wyrachowanej, niemającej w sobie nic romantycznego. Rozjaśniona na platynowo Rita Hayworth powiększyła galerię kobiet fatalnych, amoralnych, spiskujących przeciwko mężczyźnie z samego upodobania do ryzykownej gry. Dzieło zemsty się powiodło: kariera Rity mimo sukcesu gwałtownie się załamała. Gwiazda straciła dotychczasową sympatię widzów.