Danton

DANTONDramat historyczny, 130 min, Polska/Francja 1982Reżyseria: Andrzej WajdaScenariusz według sztuki Stanisławy Przybyszewskiej "Sprawa Dantona": Jean - Claude CarrireAktorzy: Gerard Depardieu, Wojciech Pszoniak, Bogusław Linda, Roland Blanche, Patrice Chereau, Emmanuelle Debever, Krzysztof Globisz, Ronald Guttman, Gerard Hardy, Marek Kondrat, RogerPlanchon, Andrzej Seweryn i inni"Wajda zrobił film świetny, a odtwórcy ról pierwszo - i drugoplanowych dobrze przysłużyli się temu pięknemu dziełu. Tym lepiej dla kina, lecz tym gorzej dla historii, gdyż im lepszy jest film, tym bardziej widzowi narzuca się jego historia. Lecz historia w tym filmie nie jest naszą" - twierdzili francuscy krytycy, historycy i politycy po paryskiej premierze "Dantona". "Film ten to zderzenie dwóch charakterów, dwóchwrażliwości w konkretnej sytuacji, ale cierpi na tym wymiar historyczny każdej z dwu postaci. Dantoni Robespierre byli motorami rewolucji francuskiej, ale nie jest to w filmie ukazane. Danton chce wstrzymać terror, Robespierre uważa, że musi iść dalej, ale dlaczego? Filmowi brakuje całego historycznego tła: Konwentu podzielonego przez frakcje, kontrrewolucyjnego powstania w Wandei, południa w ogniu buntów, nacisku koalicji obcych u granic Francji. Z tego względu dzieło Wajdy jest mylące" - dodawali inni. Na długo przed realizacją filmu Andrzej Wajda podjął już jedną próbę adaptacji dramatu Stanisławy Przybyszewskiej "Sprawa Dantona". W 1975 r. wystawił sztukę w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Spektakl utrzymywał się na afiszu przez blisko pięć sezonów. Zarówno w tamtej inscenizacji, jak i w późniejszym filmie Wajda odszedł od swego zamiłowania do wizualnych efektów. Dramatyczne starcia polityczne przejawiają się głównie w dialogu, w dyskursie, w konfliktach racji, a nie gestów. Reżyser nie starał się o wyszukane ujęcia i zaskakujące rozwiązania inscenizacyjne, co nie znaczy, że filmowi brakuje widowiskowości i rozmachu. Udział francuskich koproducentów zapewnił Wajdzie swobodę finansową, ułatwił także dystrybucję filmu za granicą. Nagroda Louisa Delluca orazUnifrance Film, a zwłaszcza Cezar za reżyserię podnosiły renomę dzieła. W czołówce filmu nazwiska francuskich gwiazd figurują obok nazwisk czołówych polskich aktorów. Obóz "dantonistów" tworzą odtwórcy francuscy z Gerardem Depardieu w roli tytułowej na czele, filmowi zwolennicy Robespierre'a (w tej roli Wojciech Pszoniak) to Polacy. Depardieu i Pszoniaka uhonorowano za ich kreacje nagrodami na MFF w Montrealu w 1983 r. Bardzo trudno o jednoznaczną opinię na temat osobowości tak złożonej jak Danton. Będąc ministrem, powiadał o sobie: "Co mnie obchodzi moja reputacja! Niech Francja będzie wolna, a moje imię napiętnowane". "Beztroska i chęć korzystania z życia - pisze prof. Jan Baszkiewicz, jeden z konsultantówfilmu - wiodły Dantona do braku skrupułów". "To przez zamożność przywiązuje się człowieka do jegoojczyzny" - głosił w Konwencie. Skłonny do korupcji, był jednak przy tym szczerze oddany ojczyźniei rewolucji. Dla Wajdy najważniejszy jest jednak wizerunek Dantona jako polityka, rzecznika pewnej koncepcji władzy, panowania nad krajem, który wyszedłszy od tych samych, co Robespierre, założeń i ideałów, dochodzi do zupełnie innych wniosków, skłania się ku innym metodom realizacji obranych celów.