Fanny i Aleksander

(FANNY OCH ALEXANDER)Film fabularny, 181 min, Szwecja 1982Scenariusz i reżyseria: Ingmar BergmanZdjęcia: Sven NykvistMuzyka: Daniel BellWystępują: Pernilla Allwin, Bertil Guve, Gunn Wallgren, Allan Edwall, Borje Ahlstedt, Jarl Kulle, Ewa Frolling, Jan Malmsjo, Harriet Andersson, Erland Josephson i inniRealizując "Fanny i Aleksandra" Ingmar Bergman zapowiedział, że jest to jego ostatni film kinowy, choć jednocześnie przyznawał, że nigdy wcześniej nie cieszył się i nie pracował równie ciężko jakwówczas. Powróciwszy po kilku latach do kraju z dobrowolnego wygnania, reżyser miał pełną swobodę twórczą. "Fanny i Aleksander" był jednym z najdroższych filmów, jakie powstały w Szwecji. Realizacja zdjęć trwała aż siedem miesięcy, na planie zgromadzono niemal 100 aktorów i 1500 statystów. Film ten, podobnie jak "Sceny z życia małżeńskiego", nakręcono w dwóch wersjach: 5 - godzinnej dla telewizji i 3 - godzinnej dla kin. Powstało dzieło niezwykłe, zawierające wiele akcentów autobiograficznych oraz mniej lub bardziej bezpośrednich odniesień do wcześniejszychfilmów Bergmana, saga rodzinna z początków wieku, ale także opowieść o dramacie dorastania i wielka pochwała radości życia. Po latach surowości stylu tego twórcy "Fanny i Aleksander" zaskakuje beztroską swobodą przywodzącą na myśl jego "Uśmiech nocy" lub "O tych paniach". Nietypowy jest także fakt, że - w przeciwieństwie do innych filmów tego reżysera, gdzie dzieci pojawiają się wyjątkowo rzadko, głównie jako milczący statyści - tutaj bohaterem jest 10 - letni Aleksander (jego siostra Fanny przez większą część filmu pozostaje w tle). Chłopiec żyje w bogatej, zżytej i szczęśliwej rodzinie i nawet przykre wydarzenia, których przychodzi mu doświadczyć, prawdopodobnie nie zaciążą boleśnie na jego dorosłym życiu, co jest tak charakterystycznedla Bergmanowskich postaci. Film otrzymał wiele prestiżowych nagród, w tym Oscary '83 dla najlepszego filmu zagranicznego, za zdjęcia oraz kostiumy, a ponadto nominacje za reżyserię i scenariusz. Ponadto filmowi przyznanonagrodę FIPRESCI na festiwalu w Wenecji, Złoty Globus dla najlepszego filmu zagranicznego oraznagrodę Brytyjskiego Stowarzyszenia Sztuki Filmowej i Telewizyjnej za najlepsze zdjęcia. "Fanny i Aleksander" to swoista kronika jednego roku z życia mieszczańskiej rodziny Ekdahlów. Jest Boże Narodzenie 1907 r. W domu seniorki rodu Heleny, byłej aktorki i współwłaścicielki teatru, która po śmierci męża przekazała zarządzanie teatrem najstarszemu synowi Oskarowi, trwają świąteczne przygotowania. Wśród zaproszonych z tej okazji gości są trzej dorośli synowie Heleny: oprócz Oskara, jego żony Emilie i dwójki ich dzieci - Fanny i Aleksandra, także Gustaw Adolf - restaurator i handlowiec z żoną Almą oraz Carl - profesor ze swą niemiecką żoną Lydią. Helenazaprosiła również Isaka Jacobiego - antykwariusza i bankiera, w przeszłości jej kochanka. Wkrótce po Bożym Narodzeniu Oskar umiera podczas próby w teatrze. Uroczystości pogrzebowe prowadzi biskup Edward Vergerus, który nawiązuje coraz bliższe stosunki z Emilie i mimo sprzeciwu rodziny żeni się z młodą wdową. Na jego życzenie Emilie przenosi się z dziećmi po ślubie do jego ponurego domu. W purytańskiej atmosferze dzieci są stale upominane i karcone. Szczególnie Aleksander jest obiektem okrutnego postępowania biskupa. W odwecie chłopiec wymyśla historyjkę o zadręczeniu na śmierć przez biskupa jego pierwszej żony i dzieci. Gdy Vergerus dowiaduje się o tym, poddajeAleksandra chłoście i wraz z siostrą zamyka o chlebie i wodzie w pokoju na piętrze.