Iluminacja

Iluminacja to w filozofii taki stan umysłu, w którym człowiek zbliża się do poznania prawdy o świecie, o sobie, o sensie ludzkiej egzystencji. I takiej właśnie prawdy poszukuje bohater filmu, Franciszek Retman. Ten poszukiwawczy, otwarty charakter "Iluminacji" podkreślony został przez reżysera nietypową konstrukcją filmu. Obok głównego wątku pojawiają się zrealizowane metodą paradokumentalną dysputy i wypowiedzi autentycznych naukowych sław - prof. Władysława Tatarkiewicza, fizyka Iwa Biruli - Białynieckiego, astronoma Włodzimierza Zonna. Bohater filmu na pozór jest osobą bardzo przeciętną, sporo wysiłku kosztowało go dostanie się na studia; wybrał Wydział Fizyki, gdyż według niego właśniefizyka jest nauką, która daje jasne, konkretne i pewne odpowiedzi na pytania. Z czasem jednak kolejne życiowe doświadczenia zachwieją tą pewność. Głęboko przeżywa śmierć kolegi w Tatrach. W górach poznaje też Małgosię. Szybko rodzi się między nimi uczucie. Kiedy dziewczyna spodziewa się dziecka, Franciszek decyduje się na ślub. Aby zapewnić rodzinie środki do życia, musi jednak przerwać ukochane studia. Rozpoczyna pracę w fabryce kineskopów, w wytwórni sprzętu medycznego, bierze nawet udział w płatnych doświadczeniach w klinice psychiatrycznej. Przez cały czas poszukuje odpowiedzi na dręczące go pytania egzystencjalne, w tym celu trafia nawet do klasztoru kamedułów. Wraca jednak do domu, podejmuje przerwane studia, otrzymuje nowe mieszkanie, ale wtedy daje znać o sobie nadwyrężone serce. Nagrody filmowe: 1974 - Krzysztof Zanussi Łagów (Lubuskie Lato Filmowe) - Nagroda Koordynacyjnej Rady Artystycznej Kin Studyjnych 1976 - Krzysztof Zanussi Łagów (Lubuskie Lato Filmowe) - Grand Prix "Złote Grono" za przenikliwość obserwacji w przeobrażającym się społeczeństwie polskim 1974 - Krzysztof Zanussi Syrenka Warszawska (nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP) - w kategorii filmu fabularnego przyznana podczas VI Lubuskiego Lata Filmowego w Łagowie 1974 - Krzysztof Zanussi Gdynia (do 1986 Gdańsk) (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych) - Nagroda Specjalna Jury 1975 - Krzysztof Zanussi Figueira da Foz (MFF) - Złoty Medal 1973 - Krzysztof Zanussi Locarno (MFF) - Grand Prix 1973 - Krzysztof Zanussi Locarno (MFF) - nagroda FIPRESCI 1973 - Krzysztof Zanussi Locarno (MFF) - nagroda jury ekumenicznego 1973 - Krzysztof Zanussi Koszalin (Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych "Młodzi i Film") - Grand Prix "Wielki Jantar" za walory humanistyczne i intelektualne oraz nowoczesny kształt wypowiedzi; nazwa festiwalu: I Międzynarodowe Spotkania Filmowe "Młodzież na ekranie" 1973 - Krzysztof Zanussi Rawenna (MFF) - Grand Prix