Islandia: ogień i lód

14 kwietnia 2010 roku uwagę całego świata przykuwa erupcja wulkanu Eyjafjallajökull w Islandii. Z jego wnętrza wydostaje się 700 ton pyłu na sekundę, zasnuwając niebo chmurami, wody topniejącego od wybuchu lodowca powodują lokalne powodzie, z zagrożonych terenów masowo ewakuowana jest ludność. Chociaż historia zna wiele znacznie silniejszych erupcji - jak wybuch wulkanu Tambora w Indonezji w 1815 roku, po którym pył utrzymywał się w atmosferze przez cały rok, a klimat na Ziemi na pewien czas uległ zmianie - to w dobie masowego transportu lotniczego skutki stosunkowo niewielkiego wybuchu Eyjafjallajökull okazały się mieć globalny zasięg. Paraliż ruchu powietrznego spowodował komunikacyjny chaos, który odczuli pasażerowie oraz ogromne straty finansowe - przede wszystkim linii lotniczych, portów lotniczych i firm z branży turystycznej. Naukowcy nie byli zaskoczeni samym wybuchem. Islandia jest obszarem ciągłej aktywności wulkanicznej - pytanie brzmi więc nie "czy" ale "kiedy" dojdzie do kolejnej erupcji na wyspie. Eyjafjallajökull jest jednym z najmniejszych spośród 22 czynnych islandzkich wulkanów, nie należy też do najbardziej aktywnych - wiadomo o jego wybuchach w roku 920, 1612 i 1821. Ta ostatnia erupcja nie miała gwałtownego charakteru, trwała jednak przez dwa lata. Na przełomie 2009 i 2010 roku geolodzy zaobserwowali pierwsze oznaki przebudzenia się wulkanu. Od stycznia w okolicy występowały niewielkie, za to liczne trzęsienia ziemi. 20 marca rozpoczęła się pierwsza faza erupcji, w czasie której lawa wydostawała się ze szczeliny w zboczu wulkanu. 14 kwietnia doszło do dwudziestokrotnie silniejszego wybuchu pod lodowcem przykrywającym wulkan. Pióropusz popiołu sięgał w górę na 8 kilometrów, a topniejący lód spowodował wezbranie rzek i powstawanie pary, której kłęby mieszały się z popiołem. Z dokumentu "Islandia: ogień i lód" dowiadujemy się, co się działo we wnętrzu wulkanu przed, po i w trakcie wybuchu. Poznajemy wyjaśnienie procesów, które doprowadziły do erupcji i zachodziły w jej trakcie.