Komunizm. Historia pewnego złudzenia

(COMMUNISM. HISTORY OF AN ILLUSION. THE COLLAPSE) Serial dokumentalny, 52 min, 3 odc. , Niemcy 2005 Reżyseria: Christian Weisenborn Scenariusz: Peter Glotz, Christian Weisenborn Trzecia i ostatnia część serialu dokumentalnego ukazującego dzieje komunizmu w Rosji od czasu I wojny światowej do rozpadu Związku Radzieckiego w 1991 r. Ta część obejmuje lata 1957 - 1991. Czas rządów Nikity Chruszczowa to dla Rosjan okres odwilży po stalinowskim terrorze. Nowy przywódca doprowadził do zrehabilitowania setek tysięcy więźniów i zwolnienia ich z obozów pracy. Chcąc poprawić standard życia obywateli radzieckich, zabiegał o wzrost produkcji, popierał "burżuazyjną" wcześniej konsumpcję. Pragnął nie tylko dogonić Amerykę, ale ją prześcignąć. Udowodnieniu wyższości komunizmu i ludzi radzieckich nad kapitalizmem i mieszkańcami Zachodu służył też wyścig w dziedzinie podboju kosmosu. W czerwcu 1961 r. Chruszczow spotkał się w Wiedniu z prezydentem Kennedym, domagał się wycofania zachodnich aliantów z Berlina. Dwa miesiące później zaczęła się budowa muru berlińskiego. Droga na Zachód została ostatecznie zamknięta. Chruszczow nadal jednak dążył do konfrontacji, aspirował do roli przywódcy Trzeciego Świata, bratał się z Fidelem Castro. Gdy w październiku 1962 r. amerykańskie samoloty szpiegowskie sfotografowały na Kubie wyrzutnie pocisków, Kennedy zarządził blokadę morską wyspy. Obie strony szykowały się do wojny atomowej. Świat znalazł się na krawędzi zagłady. W ostatniej chwili Kennedy i Chruszczow zawarli jednak tajne porozumienie. Zażegnano kryzys polityczny, ale w dziedzinie gospodarki komunizm przegrywał na całej linii. Centralnie sterowana gospodarka była niewydolna. Ratując sytuację, Chruszczow próbował wprowadzać reformy, lecz aparat partyjny i biurokratyczny był przeciwny wszelkim zmianom. Pod koniec 1964 r. Chruszczow został więc odsunięty od władzy. Nowym silnym człowiekiem ZSRR miał być Leonid Breżniew. Swoją władzę opierał na aparacie partyjnym i armii. Wojna w Wietnamie spowodowała wzrost na świecie sympatii lewicowych. Młode pokolenie, także na Wschodzie, buntowało się przeciwko ideom pokolenia rodziców. Praska wiosna stała się symbolem "socjalizmu z ludzką twarzą". Ale radzieckie kierownictwo surowo zwalczało każdą próbę odłączenia się państwa satelickiego od komunistycznego bloku. 21 sierpnia 1968 r. wojska Układu Warszawskiego wkroczyły do Pragi. Zdaniem Zbigniewa Brzezińskiego, był to początek końca sowieckiego systemu, który tym samym udowodnił, że opiera się tylko na sile zbrojnej i biurokratycznym tłumieniu demokracji. Zachód, świadom, że ZSRR miał ogromny arsenał broni jądrowej, powstrzymywał się jednak od interwencji. Ale dążył do zbliżenia, także w osobistych kontaktach przywódców. Wyrazem takich dążeń było m. in. spotkanie latem 1971 r. kanclerza Willy Brandta z Leonidem Breżniewem.