Lekcja Auschwitz

Czym naprawdę był obóz w Auschwitz-Birkenau? Jakie ma dziś znaczenie? I co powinno wynikać z naszej zbiorowej pamięci o tragedii, jaka się tam wydarzyła? Wbrew temu, co może się nam wydawać, to wcale nie jest zamknięta karta. Mówimy: "Nigdy więcej Auschwitz!", ale w tym samym momencie w wielu zakątkach naszego globu są mordowani ludzie tylko dlatego, że są inni, że machina zła działa, że wciąż z powodzeniem są stosowane techniki, które ze zwykłych ludzi czynią katów, tak jak to było w Auschwitz-Birkenau. Dlatego pytanie o człowieczeństwo, o godność człowieka, o jego prawa właśnie w tym miejscu brzmi szczególnie. Sytuacja, w jakiej przyszło żyć mieszkańcom Oświęcimia, jest wyjątkowa. Tu trzeba umiejętnie godzić pamięć o ofiarach i prawo żywych do stanowienia o własnym losie. Oświęcim nie musi być miastem śmierci. Powinien i może być także miastem żywych. Jako miasto będące świadkiem holocaustu powoli staje się międzynarodowym centrum obrony praw człowieka. To niezwykle ważne dla mieszkańców Oświęcimia, którzy przez wiele lat żyli z piętnem obozu, niejako w cieniu tragicznej historii. Także dlatego, że nasza wiedza o Auschwitz jest, jak mówi Stefan Wilkanowicz (laureat Oświęcimskiej Nagrody Praw Człowieka im. Jana Pawła II), "wybiórcza i niezrównoważona". Pamiętamy o ofiarach, ale nie znamy historii wielu zwykłych ludzi, którzy w tych okrutnych czasach potrafili pomagać więźniom i nie przyglądali się biernie zagładzie Żydów. Dlatego wciąż warto zadawać sobie pytanie, jaka powinna być nasza pamięć o Auschwitz.