Miriam Makeba - Mama Africa

„Nie jestem artystką polityczną” - przekonywała. „Ludzie myślą, że celowo staram się mówić światu o tym, co dzieje się w RPA. Tymczasem ja śpiewam o swoim życiu, a w moich stronach zawsze śpiewało się o tym, co nas dotyczy. Zwłaszcza o tym, co nas rani”. Miriam Makeba, popularna Mama Africa, była pierwszym z czarnych afrykańskich wykonawców, którzy zdobyli międzynarodową popularność, przy okazji mówiąc głośno o wolności, której wypatrywali rodacy. Urodziła się na przedmieściach Johannesburga w 1932 roku, a karierę wokalną rozpoczęła 20 lat później. Wylansowała kilka wielkich przebojów, koncertowała w ojczystym RPA, jak również Kongo i ówczesnej Rodezji. U schyłku lat 50. wystąpiła w dokumencie „Come Back, Africa”, zwracającym uwagę świata na panujący w Południowej Afryce apartheid. Gdy po sukcesie filmu Miriam Makeba poleciała na festiwal do Cannes, wiedziała już, że nie ma po co wracać do kraju. Ze strony miejscowej władzy czekały ją tylko kłopoty. W takich okolicznościach świat usłyszał piosenki Mamy Afriki, będące głosem skargi i nadziei uciskanych mieszkańców czarnego kontynentu. Wokalistka sprzeciwiała się rasizmowi i biedzie, głosiła równość i umiłowanie pokoju. „Jestem dość stary, by pamiętać piosenki Miriam Makeby z lat 60.” - mówił słynny fiński reżyser Mika Kaurismäki. „Pamiętam, jak jej wyjątkowy głos jawił się czymś zupełnie nowym dla mnie, dorastającego w północnej, odciętej od świata Finlandii. Jej muzyka otworzyła mi oczy i uszy na niezbyt wcześniej znany kontynent afrykański”. Kaurismäki, mający już na koncie trzy dokumenty poświęcone muzyce, tj. „Moro no Brasil”, „Brasileirinho” i „Sonic Mirror”, postanowił kolejny taki obraz poświęcić właśnie południowoafrykańskiej artystce. „W tym sensie „Mama Africa” jest bardzo naturalną i logiczną kontynuacją moich poprzednich prac” - przekonywał. „Miriam Makeba i jej życie stanowią wyjątkowo wyrazisty przykład na to, jak sztuka może służyć społeczno-politycznym celom i na odwrót”. Zdjęcia do filmu rozpoczęto na krótko przed śmiercią Makeby. W listopadzie 2008 roku 76-letnia wokalistka zmarła bowiem na atak serca w trakcie koncertu. Dotknięty tą wiadomością Kaurismäki postanowił jednak doprowadzić swój projekt do końca, gdyż - jak sam uznał - w tej sytuacji nabrał on jeszcze większego znaczenia. Oto portret wyjątkowej osoby - artystki, aktywistki, matki, babci, kobiety wielkiego serca. W jego realizacji wykorzystano archiwalne fragmenty występów oraz wywiady z samą Miriam Makebą, jak również jej przyjaciółmi i krewnymi. „Pozostawiła bogate dziedzictwo, nie tylko w RPA, ale i na całym świecie” - podsumowywał Kaurismäki. „Jej wyjątkowy melodyjny głos był głosem wolności i godności. Mój film opowiada jednak nie tylko historię Miriam Makeby, ale także ukazuje dzisiejsze realia RPA, przedstawiając młodych artystów, którzy urodzili się w czasach, gdy Mama Africa pozostawała na wygnaniu, a którzy i tak otrzymali od niej ogromną porcję inspiracji”.