Niezwykłe pająki

Pająki są włochate, kryją się w cieniu, a ich jad bywa niebezpieczny także dla człowieka. Wpojono nam lęk przed nimi. A przecież to fascynujące stawonogi. Ich wyjątkowe umiejętności intrygują badaczy. Jak twierdził Darwin, sztuka przetrwania opiera się na umiejętnościach adaptacyjnych. Pająki opanowały je perfekcyjnie: żyją wszędzie. Opisano już 42 tysiące gatunków tych stawonogów. Mieszkają w naszych domach i ogrodach. Opanowały wszystkie środowiska. Znajdziemy je w wysokich górach i na odległych wyspach. Przystosowują się. Zmieniają. Rozmnażają. Tylko garstka specjalistów nadąża za nimi i rejestruje nowe gatunki. 200 pająków na metr kwadratowy - czyli dziesiątki w jednej kępie trawy. Żeby je zobaczyć, trzeba zmienić sposób patrzenia i wejść do świata, gdzie konik polny jest olbrzymem. Większość pająków bowiem mierzy po kilka milimetrów. Jak zatem skolonizowały planetę? Jak się dostały na tę łąkę? Dzięki wiatrom pająki pokonują nawet kilka tysięcy kilometrów. Sondy powietrzne schwytały je też na wysokości 4 tysięcy metrów. Czasem na końcu podróży trafia w zupełnie nowe, nieznane środowisko, które musi skolonizować. Nić pajęcza - owo cenne narzędzie pozwala im zbudować kokon i omotać, zdobyć albo wysnuć pajęczynę. Nephile, gatunek tropikalnych pająków słynących z ogromnych, niezniszczalnych pajęczyn. Są też wyjątkowo łakome. Nić jest produktem wydzieliny, która znajduje się w organizmie pająka. Tam przypomina gęstą zupę. Dopiero przechodząc przez specjalne, brodawkowate gruczoły - kądziołki przędne - zastyga w nić. Nić pajęcza jest zbudowana z dwóch rodzajów białka - jednego o długich łańcuchach nadającego jej siłę oraz drugiego, tworzącego liczne wiązania i rozgałęzienia zapewniającego elastyczność. Proporcjonalnie nić pajęcza byłaby mocniejsza od stali i wytrzymalsza od kevlaru. Tajną bronią pająka jest właśnie owa lepka nić. Pod mikroskopem elektronowym widać sznur pereł, powstających w kontakcie z wilgotnym powietrzem. To miniaturowe kropelki kleju. Pająki nie mają narządów słuchu, ale włoski na odnóżach stanowią niezwykle wrażliwe receptory. Dzięki nim pająki odczuwają najlżejszy ruch powietrza, wywołany przez skrzydła owada. Ich system komunikowania się opiera się na umiejętności odbierania fal dźwiękowych i wibracji nie do wychwycenia przez ludzkie ucho. Dzięki swojej innowacyjności likwidują owady skuteczniej niż ptaki. W ciągu roku pająki chwytają ponad 400 milionów owadów na kilometrze kwadratowym. Odgrywają kluczową rolę w naszych ekosystemach. A mimo to wciąż nie udaje im się zdobyć naszej sympatii. Od nas zależy, czy zmienimy swoje podejście do pająków i zauważymy w nich mistrzów adaptacji, z których powinniśmy brać przykład. Film zdobył wiele nagród, m in: na festiwalach filmowych w Stanach Zjednoczonych, Francji i Japonii.