Odważyć się być wolnym

Zrealizowany z okazji 60. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego film dokumentalny prezentujący aktualny stan wiedzy historycznej na ten temat, interesujące, mało znane materiały archiwalne ze zbiorów państwowych i prywatnych (m.in. Zygmunta Walkowskiego) komentowane przez uczestników tamtych dramatycznych wydarzeń. Plany powszechnego powstania, największej akcji militarnej polskiego ruchu oporu w II wojnie światowej, były opracowywane już od 1940 r. Ustalenia konferencji teherańskiej pod koniec 1943 r. i ostateczna decyzja o utworzeniu drugiego frontu w Normandii sprawiły, że sprawa zorganizowania powstania stawała się coraz pilniejsza. Informacje o zbliżaniu się oddziałów Armii Czerwonej do Warszawy stały się dla Komendy Głównej Armii Krajowej bezpośrednim impulsem do podjęcia decyzji o powstaniu. O zewnętrznych uwarunkowaniach polityczno - militarnych na przełomie lat 1943 - 44 mówią brytyjski historyk prof. Norman Davies z Oxfordu oraz Andrzej Pomian - podczas powstania kierownik działu krajowego w londyńskim Ministerstwie Informacji i Dokumentacji RP. Z wypowiedzi Stanisława Lakiernika - oficera Kedywu Okręgu Warszawskiego, prototypu postaci "Kolumba" z powieści Romana Bratnego, Czesława Łotarewicza ps. "Sokół", Stanisława Kawzana - żołnierza AK z Wileńszczyzny, Zdzisława Sierpińskiego ps. "Mały Świda", Stanisława Sieradzkiego ps. "Świst", Zbigniewa Ścibora - Rylskiego z batalionu "Czata 49", Zbigniewa Tyszki z Harcerskiej Poczty Polowej, Jerzego Stefana Stawińskiego Danuty Mancewicz z Kolegium A Kedywu Okręgu Warszawskiego, Małgorzaty Lorentowicz - Janczar ps. "Duda", Elżbiety Ostrowskiej ps. "Ela" i wielu innych wyłania się natomiast obraz przebiegu walk w różnych dzielnicach miastach i zbiorowy portret uczestników powstańczego zrywu: zdeterminowanych w oporze wobec okupanta, świadomych konieczności podjęcia takiego wyzwania, przepełnionych wolą walki mimo ogromnej nierówności sił i uzbrojenia. Jan Nowak - Jeziorański przybliża okoliczności rozpoczęcia walk, kreśli też sylwetkę dowódcy powstania - płk Antoniego Chruściela "Montera". O udziale obcych oddziałów kolaborujących z Niemcami w pacyfikacji powstania opowiada z kolei prof. Władysław Bartoszewski.