Pustynia - przytułek dla sztuki zakazanej

Gdzie można znaleźć 80 tys. dzieł sztuki, które zostały wyjęte spod bystrego oka radzieckiej cenzury? Mało kto jest gotów uwierzyć, że taką kolekcję można zobaczyć tylko po środku uzbeckiej pustyni. "Lubię myśleć o muzeum, jako o miejscu opiekuńczym dla dusz artystów" - te słowa brzmią jak motto życia Igora Savitsky'ego, który zebrał jedną z najbardziej niezwykłych kolekcji malarskich na świecie. Zbudował ją z dala od centrów kultury, ale i poza sztywnymi ramami cenzury. W samym sercu pustyni, w uzbeckim Karakalpakstanie w Centralnej Azji, Savitsky zgromadził prawdziwe perły malarstwa. Są tu nieznane płótna wybitnych radzieckich artystów skazanych przez sowiecki reżim na milczenie lub służebną działalność w szeregach propagandy. Podążając tropem archiwaliów oraz osobistych zapisków poznajemy historię człowieka, który przekuł niezrealizowane pragnienie tworzenia sztuki (jego pierwsze obrazy, malowane w trakcie badań archeologicznych na pustyni spotkały się z ostrą krytyką) w pełną pasji misję tworzenia przestrzeni dla dzieł innych. Tak powstało Nukus Muzeum - kolekcja złożona z setek obrazów, zbieranych przez lata od rodzin artystów, ich spadkobierców oraz bliskich. Wyciągane z magazynów i strychów płótna, zakurzone rysunki, a także po kryjomu przechowywane akwarele ujrzały w końcu światło dzienne. Znalazły nowe miejsce w galerii, która - choć oddalona od tętniących życiem centrów kultury - przyciąga koneserów i historyków sztuki z całego świata. Eksponaty pokazywane są tu bez legalnych umów i pozwoleń, ale niemal zawsze z dużym ryzykiem. Przekraczają bowiem dopuszczalne normy cenzury, nałożonej przez KGB. Muzeum Savitsky'ego to nie tylko przykład sprawnie działającej instytucji kultury. To również autorska i bezkompromisowa realizacja walki o wolność zarówno sztuki, jak i artysty. Ta niezwykła kolekcja sama w sobie jest odpowiedzią na pytanie w jaki sposób wyzwolić można wrażliwość, wyobraźnię i twórczą indywidualność w warunkach ucisku oraz politycznej represji.