Redaktor

Film dokumentalny, 41 min, Polska 1994 Realizacja: Ignacy Szczepański Obiegowa opinia na jego temat głosiła, że jest despotą, pełnym rezerwy i dystansu wobec najbliższych, nie mówiąc o dalszych współpracownikach. Unikał publicznych wystąpień, był czasami wręcz ostentacyjnie małomówny, a do tego nieśmiały i naiwny. Biorąc pod uwagę te cechy charakteru, trudno właściwie zrozumieć, jak Jerzemu Giedroyciowi udało się utrzymać przez tyle lat przy życiu Instytut Literacki i sprawić, że "Kultura" pozostawała przez lata najlepszym polskojęzycznym miesięcznikiem i to na własnym rozrachunku. Paryska "Kultura" stała się legendą, tak jak legendą stał się jej założyciel. Zmarły we wrześniu 2000 r. Jerzy Giedroyc urodził się w 1906 r. w Mińsku. Ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów związał się z organizacją "Myśl Mocarstwowa", redagował jej pisma, m.in. "Bunt Młodych" (od marca 1937 wychodzący jako tygodnik "Polityka"). We wrześniu 1939 r. Giedroyc opuścił kraj. Pracował w ambasadzie polskiej w Bukareszcie. W 1941 r. wyjechał do Stambułu, potem do Palestyny, gdzie wstąpił do Brygady Karpackiej. Walczył pod Tobrukiem. Po wojnie, wraz z przyjaciółmi: Zofią i Zygmuntem Hertzami, Józefem Czapskim i Gustawem Herlingiem - Grudzińskim kupili w Rzymie drukarnię i zaczęli wydawać pierwsze książki. Formułę tej placówki wzbogacili w 1947 r. o wydawanie kwartalnika "Kultura". W tym samym roku przenieśli się do Francji, do Maisons - Laffitte pod Paryżem. Na przełomie 1947 i 1948 r. "Kultura" stała się miesięcznikiem. Kiedy w 1953 r. pismo zaczęło przynosić zysk, redaktor naczelny przeznaczył go na druk książek. Z biegiem lat miesięcznik i Instytut Literacki stały się ważnym ośrodkiem politycznym kraju i emigracji. Do jego stałych współpracowników należeli m.in. Czeslaw Miłosz, Witold Gombrowicz, Gustaw Herling - Grudziński, Leopold Unger, Juliusz Mieroszewski i Konstanty Jeleński, a z Polski Stefan Kisielewski, Jacek Kuroń, Karol Modzelewski, Roman Zimand, Jerzy Andrzejewski, Andrzej Drawicz, Jarosław Abramow - Newerly, Adam Michnik i wielu, wielu innych. W przeciwieństwie do środowiska emigracji londyńskiej i "Wiadomości", "Kultura" zorientowana była na kraj, ale jej zainteresowania nie ograniczały się tylko do sfery kultury i literatury. Przez kilkadziesiąt lat swego istnienia ściśle przylegała do rzeczywistości krajowej i szybko reagowała na zmiany, czasami nawet wyprzedzając bieg wypadków. Dostępna w czasach PRL tylko nielicznym, budziła niechęć, a nawet nienawiść władz partyjnych i państwowych, a zainteresowanie i aprobatę tych, których uwierał socjalistyczny gorset. Nie kolportowana przez pocztę, nie sprzedawana, była przemycana, wypożyczana zaufanym przyjaciołom, komentowana podczas "nocnych rodaków rozmów". Władze PRL próbowały oficjalnie wymóc na rządzie francuskim zakaz ukazywania się "Kultury". Władysław Gomułka i Józef Cyrankiewicz interweniowali w tej sprawie u prezydenta de Gaulle'a. W zrealizowanym w Maisons - Laffitte w 1994 r. filmie dokumentalnym Jerzy Giedroyc i Zofia Hertzowa, najbliższa po śmierci męża współpracownica redaktora naczelnego "Kultury", opowiadają o historii i bieżącej działalności Instytutu Literackiego, o swym miesięczniku i jego współpracownikach. Mówią z wdzięcznością o ofiarności czytelników, którzy przez całe lata wspierali placówkę finansowo, o stosunku do Polaków w kraju i do przemian, jakie przez lata dokonywały się nad Wisłą.