Regeneracja

Wiele zwierząt posiada niemal magiczny dar: zdolności całkowitego odtwarzania utraconych części ciała. Jaszczurka, która wskutek ataku innego zwierzęcia utraciła np. część ogona czy łapę, po kilku tygodniach znów będzie się posługiwać odrośniętą kończyną. W jeszcze większe zdumienie wprawiają naukowców stułbie - mikroskopijne stworzenia istniejące w niemal niezmienionym kształcie od milionów lat. Potrafią one rozmnażać się zarówno drogą płciową, jak i samorodnie, poprzez utworzenie na swoim ciele pączka, który z czasem odrywa się, aby zacząć samodzielne życie. Jeśli przetniemy stułbię na pół, każda połówka w ciągu zaledwie kilku dni odtworzy brakującą część i zacznie funkcjonować jako nowy osobnik. Skąd zwierzęta czerpią siły do regeneracji utraconych fragmentów ciała? Mechanizmy kierujące tym procesem wciąż pozostają niewyjaśnione. U zarania życia ludzkiego zapłodniona komórka jajowa dzieli się na dwie, potem na cztery, dalej na szesnaście komórek macierzystych i tak do piątego-szóstego dnia. Następnie komórki macierzyste specjalizują się i powstają z nich komórki specyficzne: mięśniowe, nerwowe, komórki krwi. Płód traci więc z czasem swój zapas komórek macierzystych. Stułbia ma je do dyspozycji przez całe życie i w razie zranienia czerpie z tej rezerwy komórki niezbędne do zrekonstruowania brakującego organu. Już w XVIII w. Abraham Trembley dokonał pierwszych naukowych obserwacji w tej dziedzinie, wykorzystując stułbie jako materiał badawczy. Odkrycie zjawiska regeneracji zwierzęcej stanowiło przełom w zrozumieniu świata fauny. Z czasem przekonano się, że podobne zdolności wykazują wszystkie jamochłony, do których należą również meduzy, koralowce, liliowce czy strzykwy. W obliczu niebezpieczeństwa krab czy homar zostawia wrogowi kończynę i ucieka, by później odtworzyć utracony fragment. Na ziemi samookaleczenie jako sposób na przeżycie praktykowane jest m.in. przez wspomniane już jaszczurki, ale również przez straszyki czy ptaszniki. Nie istnieje uniwersalny sposób regeneracji, wspólny dla wszystkich gatunków.