Spirala

Dramat psychologiczny, 83 min, Polska 1978 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Jan Nowicki, Maja Komorowska, Zofia Kucówna, Aleksander Bardini, Jan Świderski, Piotr Garlicki, Marian Glinka, Ewa Ziętek, Seweryna Broniszówna, Andrzej Hudziak, Marta Ławińska, Cezary Morawski, Andrzej Szenajch, Stefan Szmidt, Daria Trafankowska, Paweł Wawrzecki i inni "Filmem o umieraniu rozpaczliwym i beznadziejnym" nazwał jeden z krytyków "Spiralę" Krzysztofa Zanussiego. Trudno znaleźć w polskiej kinematografii drugi utwór tak całkowicie, obsesyjnie wręcz "podporządkowany" jednemu tematowi. Zanussi w przejmujący sposób przypomina w nim starą prawdę, że człowiek nigdy nie jest dostatecznie przygotowany na przyjęcie śmierci. Nie potrafi się z nią pogodzić, nie umie znaleźć na nią duchowej ani intelektualnej odtrutki. "Spirala" to - jak na autora "Cwału" - film prowokacyjny, niszczący u myślącego widza poczucie wewnętrznego komfortu; to swoiste "memento mori" wymierzone jak policzek dwudziestowiecznej cywilizacji, pragnącej sobie wmówić, że śmierci nie ma. Ważną rolę Teresy zagrała w "Spirali" Maja Komorowska, ulubiona aktorka Zanussiego, mająca na koncie liczne, zwykle bardzo udane występy w jego filmach ("Za ścianą", "Bilans kwartalny", "Kontrakt", "Rok spokojnego słońca", "Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest...", "Cwał"). Po pięciu latach przerwy, twórca "Constansu" ponownie zaprosił artystkę do współpracy, tym razem przy realizacji "Skarbów ukrytych", krótkiego filmu telewizyjnego, wchodzącego w skład "Opowieści weekendowych". W tatrzańskim schronisku "Morskie Oko" zjawia się turysta, którego zachowanie budzi co najmniej zdziwienie innych gości. W arogancki sposób zaczepia Teresę; Marii sugeruje, że jest za stara na urodzenie dziecka; wdaje się w kłótnię z grupą studentów. W końcu od jednego z nich pożycza śpiwór i idzie spać. Rano nikt nie może go znaleźć. Nieobecność niepokojąco się przedłuża, więc goście schroniska rozpoczynają poszukiwania. Wkrótce przyłączają się do nich goprowcy i żołnierze. Wreszcie przy użyciu helikoptera udaje się odszukać zaginonego. Nieprzytomny mężczyzna zostaje przewieziony do szpitala. Okazuje się, że poszkodowanym jest Tomasz Piątek, którego wspaniale rozwijającą się karierę zawodową brutalnie przerwała nieuleczalna choroba. Piątek znalazł się w górach po ucieczce ze szpitala. Wyruszając rano ze schroniska, chciał popełnić samobójstwo. Teraz, odzyskawszy przytomność, przyjmuje wizyty turystów ze schroniska. Niektórzy z nich usiłują, jak potrafią najlepiej, pocieszyć niedoszłego samobójcę. Nagroda za reżyserię i scenariusz na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Panamie (1979).