Kundun - życie Dalajlamy

(KUNDUN) Film biograficzny, 129 min, USA 1997 Reżyseria: Martin Scorsese Scenariusz: Melissa Mathison Aktorzy: Tenzin Thuthob Tsarong, Gyurme Tethong, Tulku Jamyang Kunga Tenzin, Tenzin Yeshi Paichang, Tencho Gyalpo i inni Scenarzystka Melissa Mathison ("E. T.") już na studiach zaczęła się interesować postacią Tenzina Gyatso, znanego powszechnie jako XIV dalajlama - kolejne wcielenie Buddy Miłościwego, religijny i polityczny przywódca Tybetańczyków. Kiedy pierwsza wersja scenariusza była już gotowa, udało się jej spotkać z jego bohaterem w Dharamsali w Indiach, gdzie mieści się siedziba tybetańskiego parlamentu na uchodźstwie. Dalajlama przychylnie odniósł się do projektu filmu, ale wniósł sporo poprawek. Rozmowy z nim nadały tekstowi nowy kształt. "Kundun" (co znaczy tyle, co "obecność Buddy") ukazuje dzieciństwo i młodość Tenzina Gyatso, który w wieku dwóch lat został rozpoznany jako kolejne wcielenie w liczącej jak dotąd czternastu sukcesorów linii dalajlamów. Aby upewnić się, że w ciele dziecka, na które wskazały sny i proroctwa, żyje duch poszukiwanego mistrza, poddaje się malca rozlicznym, surowym testom. Musi m. in. spośród licznych, podobnych do siebie przedmiotów wybrać te, które należały do zmarłego mistrza. Gdy przejdzie pomyślnie te próby, zostaje oficjalnie uznany za tulku. Spośród czterech młodych Tybetańczyków grających w "Kundun" dalajlamę jeden to autentyczny tulku. Nie ma zresztą w tym filmie zawodowych aktorów, wszyscy to naturszczycy, tybetańscy uchodźcy, którzy potraktowali swój występ jako swoisty patriotyczny obowiązek: chcieli przekazać światu tragiczną prawdę o swojej ojczyźnie, o dokonywanych tam zbrodniach. Zdjęcia kręcono w Maroku, gdyż z przyczyn politycznych nie tylko w Tybecie, ale nawet w Indiach nie było to możliwe. Drobiazgowo odtworzono nie tylko pałac dalajlamy w Lhasie, ale nawet tamtejszy krajobraz. W przypadku dzieła Martina Scorsese trudno mówić o akcji w klasycznym tego słowa znaczeniu. To raczej seria scen, obrazów i wizji ułożonych w porządku chronologicznym, które składają się na opowieść o kształtowaniu się osobowości i świadomości religijnej i narodowej dalajlamy. Tłem są dzieje Tybetu doprowadzone do końca lat 50. Za to jako widowisko "Kundun" wręcza zapiera dech swoim pięknem i głębią przekazu. Jest zadziwiającym odtworzeniem świata, który właściwie już nie istnieje. Pomimo czterech nominacji do Oscara (za zdjęcia, muzykę, kostiumy i scenografię) dzieło Scorsese nie otrzymało żadnej statuetki. Przyznały mu natomiast swoje nagrody liczne stowarzyszenia amerykańskich krytyków. W roku 1937 grupa mnichów, którym wyznaczono zadanie odnalezienia następcy XIII dalajlamy, przybywa do małej wioski w pobliżu granicy z Chinami, gdzie w dwuletnim chłopczyku z ubogiej rodziny rozpoznaje duchowego przywódcę Tybetu. Ogłoszony dalajlamą, malec zamieszkuje w pałacu w Lhasie, gdzie jest szkolony do pełnienia swej przywódczej, świeckiej i religijnej, roli. Z wiekiem coraz żywiej interesuje się również polityką. W 1950 r. , gdy ma zaledwie 15 lat, Chiny pod wodzą Mao Tse - tunga dokonują inwazji na Tybet. Dalajlama trwa przy swoim narodzie walczącym z najeźdźcą pokojowymi metodami. W 1959 r. , po zakończonych fiaskiem staraniach o poparcie ze strony Zachodu, musi opuścić Tybet. Udaje się na wygnanie do Indii.