Topkapi

(TOPKAPI) Komedia sensacyjna, 115 min, USA 1964 Reżyseria: Jules Dassin Scenariusz na podstawie powieści Erica Amblera "The Light of Day": Monja Danischewsky Aktorzy: Maximilian Schell, Peter Ustinov, Melina Mercouri, Robert Morley, Gilles S?gal, Ege Ernart, Jess Hahn, Akim Tamiroff, Jo Dassin i inni W 1954 r. Jules Dassin ("Nigdy w niedzielę", "Noc i miasto", "Złodziejski trakt", "O wpół do jedenastej wieczór latem") zrealizował we Francji głośny film "Rififi", dając początek serii obrazów kryminalnych, których osią dramaturgiczną jest "włamanie doskonałe", przygotowane z zegarmistrzowską precyzją, ale z reguły zakończone fiskiem z powodu drobnej, nieprzewidzianej komplikacji. Obok "Rififi" można tu wymienić "Ligę dżentelmenów", "Siedmiu w blasku złota", "Jak ukraść milion dolarów" czy "Napad stulecia". Dokładnie 10 lat od premiery "Rififi" Dassin nakręcił kolejny film, który można by zatytułować "Rififi w Turcji", tyle że tym razem reżyser przyjął dla swego dzieła konwencję komediową, parodiując gatunek, który przyniósł mu sławę i popularność. Tak powstał film "Topkapi" - opowieść o napadzie gangu amatorów na muzeum Topkapi w Istambule. Już sama egzotyczna sceneria (zdjęcia kręcono w Turcji i Grecji) stworzyła doskonałe tło dla parodii, a dobór tak charakterystycznych aktorów, jak Akim Tamiroff czy Peter Ustinov podkreślił tylko artystyczne założenie. Jak zawsze znakomity Peter Ustinov otrzymał zresztą za swój występ w "Topkapi" Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego. "Topkapi" jest doskonałą mieszaniną dowcipu, przygody i surrealistycznych efektów fotograficznych, a jednocześnie najzabawniejszym sensacyjnym "kantem" 1964 r. "- pisał po premierze jeden z recenzentów."W tej porywającej komedii sensacyjnej Dassin połączył formułę przestępstwa doskonałego "Rififi" z rubasznym humorem w stylu "Nigdy w niedzielę", ozdabiając tę mieszaninę malowniczością miejsc akcji, dekoracji, kostiumów oraz znakomitą muzyką Manosa Hadjidakisa"- dodawali inni. Piękna złodziejka Elizabeth Lipp i jej szwajcarski kochanek William Walter planują kradzież bezcennego, wysadzanego wielkimi szmaragdami sułtańskiego sztyletu znajdującego się w istambulskim muzeum Topkapi. W dokonaniu skoku mają im pomóc: ekscentryczny angielski wynalazca Cedric Page, atletyczny niemowa Giulio i niemiecki awanturnik Fischer. Do przemycenia broni przez grecko - turecką granicę szajka wykorzystuje nieświadomego swej roli drobnego oszusta angielskiego, Arthura Simpsona. Turecka tajna policja odnajduje skrytkę w samochodzie Simpsona i jest przekonana, że ma do czynienia z groźnym terrorystą. Major Tufan darowuje jednak Simpsonowi wolność w zamian za obietnicę współpracy. W Istambule Simpson zostaje szoferem gangu. W willi będącej kwaterą złodziei spotyka kucharza - alkoholika Gevena, który jest przekonany, że banda Elizabeth stanowi komórkę szpiegowską. Arthur skrzętnie przekazuje majorowi wszelkie hipotezy Gevena. Kiedy Fischer miażdży sobie rękę w drzwiach, gang, nie mając wyboru, przyjmuje Arthura na jego miejsce. Nieszczęsny Anglik mówi im o swojej umowie z majorem i banda pomaga mu pozbyć się dwóch nie odstępujących go"cieni". Dopiero po tym mogą rozpocząć realizację złodziejskiego planu.