Z

Pasjonujący, inspirowany autentycznymi wydarzeniami dramat polityczny. W bliżej nieokreślonym kraju śródziemnomorskim podczas demonstracji ginie lewicowy polityk - Z (Yves Montand). Z, niezależny profesor uniwersytecki, od dawna był solą w oku partii rządzącej i kontrolowanej przez nią armii. Fasadowa demokracja wymaga jednak przeprowadzenia śledztwa; sprawa dotyczy w końcu śmierci osoby zbyt znanej, by od razu można ją było zatuszować. W dodatku, do zdarzenia doszło na oczach setek świadków, władza musi więc przynajmniej spróbować dowieść społeczeństwu, że Z zginął przypadkowo. Do pracy nad dochodzeniem zostaje skierowany niedoświadczony Sędzia Śledczy (Jean-Louis Trintignant). Mimo braku praktyki i przeszkód piętrzonych przez rząd wpada na właściwy trop. Władza nie odda jednak sprawy bez walki; do dyspozycji przeciw jednemu człowiekowi ma cały aparat państwowy. Chociaż fabuła "Z" powstała z inspiracji prawdziwym mordem politycznym w Grecji w 1963 roku, to Costa-Gavras ("Pozytywka", "Mała apokalipsa") nadał swemu filmowi cechy uniwersalne. Dlatego nie wiadomo gdzie dokładnie toczy się akcja. Wprawdzie w "Z" żołnierze noszą greckie mundury, ale aktorzy mówią po francusku, grane zaś przez nich postacie nie mają nazwisk. Występują jako Fotoreporter (Jacques Perrin), Generał (Pierre Dux) czy Oskarżyciel Publiczny (François Périer). Nakręcony w gorączkowym, również we Francji, roku 1968 "Z", to jedna z ciekawszych filmowych lekcji krytycznego myślenia o polityce. Związany intelektualnie z młodą zbuntowaną lewicą, niezależny od doraźnych mód i politycznych układów Costa-Gavras, obnażając ponadczasowe mechanizmy polityczne osiąga wymiar niemal szekspirowski. Obraz Costy-Gavrasa zebrał wiele prestiżowych nagród. Należy do nich m.in. Oscar dla najlepszego filmu zagranicznego i za montaż oraz Nagroda Specjalna Jury MFF w Cannes w 1969 dla filmu i Jeana-Louisa Trintignanta. Klasyczny już dramat polityczny stał się wzorem dla wielu późniejszych filmów tego gatunku, jak np. "JFK" Oliviera Stone'a.