Z gorącego serca - "Żegota"

"W krytycznej sytuacji, po raz pierwszy w historii nowożytnej Polski, przedstawiciele kompetentnych, miarodajnych żydowskich organizacji politycznych różnego odcienia, niejednokrotnie z sobą nawet skłóconych, wspólnie z przedstawicielami demokratycznych ośrodków polskiego podziemia podjęli działania na rzecz ratowania ludzi, i ostrzegania, i zbierania materiałów dotyczących zbrodni hitlerowskich, i kontaktów z wolnym światem. Jest to zjawisko, którego nie znam w żadnym innym kraju okupowanej Europy. Wobec tego jednak, że na naszym terytorium rozegrała się główna część tragedii ludności żydowskiej, działania te mogły dotyczyć tysięcy ludzi, ale nie milionów. I odchodzą w cień wobec tragedii milionów. Ale ja stale przypominam, że według Starego Testamentu brakowało dziesięciu ludzi do uratowania Sodomy. W Polsce tych Sprawiedliwych znalazły się tysiące... Myślę, że nie tylko Żydzi uratowani w infernalnych warunkach mają im coś do zawdzięczenia, ale i my wszyscy, ówcześni i potomni." To fragment wywiadu, jakiego udzielił Władysław Bartoszewski Andrzejowi Friszke. A wypowiedziane słowa dotyczą działalności powstałej w czasie okupacji Rady Pomocy Żydom "Żegota". W 1963 roku Władysław Bartoszewski i Maria Kann jako działacze Rady Pomocy Żydom "Żegota" zasadzili drzewko w Alei Sprawiedliwych w Jerozolimie. W filmie na temat okoliczności powstania Rady i jej działalności opowiadają ostatni żyjący jej działacze, a o zakresie udzielanej przez tę organizację pomocy świadczą wypowiedzi uratowanych przez "Żegotę" osób. Rada Pomocy Żydom Żegota utworzona została w konspiracji w grudniu 1942 r. jako ciało społeczne przy Delegaturze Rządu RP na Kraj. Wcześniej, od września, działał Tymczasowy Komitet PomocyŻydom pod kierownictwem Zofii Kossak. W Radzie znaleźli się przedstawiciele PPS - WRN, RPPS, SL, SD, Bundu, ŻKN (Żydowskiego Komitetu Narodowego), FOP (Frontu Odrodzenia Polski), Związku Syndykalistów Polskich, Polskiej Organizacji Demokratycznej. Przewodniczyli Radzie: Julian Grobelny, Roman Jabłonowski, Leon Feiner. RPŻ udzieliła wsparcia materialnego około czterem tysiącom osób, pomagała wyrabiać fałszywe dokumenty, organizowała opiekę nad dziećmi (szczególne zasługi Ireny Sendlerowej), starała się o mieszkania i schronienie dla uciekinierów z gett. "Żegota" zakończyła działalność w styczniu 1945 r.