Zmiana

Film Siergieja Łoźnicy z 2015 roku. Łoźnica, obok Andrieja Zwiagincewa i Aleksandra Sokurowa, to jeden z najważniejszychobecnie rosyjskich reżyserów. Film ten, podobnie jak pamiętna "Blokadę" z 2005 roku w całości oparty jest na materiałach archiwalnych, w które Łoźnica reżyser tchnął nowe życie. Leningrad, gorące dni sierpnia 1991 roku. Na wieść o odbywającym się w Moskwie zamachu stanu twardogłowego pułkownikaJanajewa, na ulice i place wylegają nieprzebrane tłumy. Mieszkańcy wyszarpują sobie z rąk ulotki, próbując uzyskać jakąkolwiek informację. Przez morze ludzi co chwila, niczym impulsy elektryczne, przebiegają sprzeczne komunikaty, mnożą się plotki o śmierci Gorbaczowa i Jelcyna. Gdy w kontrolowanej przez puczystów telewizji można oglądać balet "Jezioro łabędzie" (już wcześniej pokazywany przy zmianie władzy w ZSRR), tłum donosi o zabitych na ulicach stolicy i w republikach nadbałtyckich. Do ludzi wypełniających plac przed Pałacem Zimowym, gdzie bolszewicy w 1917 roku wszczęli rewolucję, przemawia Anatolij Sobczak, mer zbuntowanego miasta. Rozbrzmiewają pieśni Władimira Wysockiego i Wiktora Coja, lidera kultowej grupy Kino. Z trybuny recytowane są wiersze, a sztandary z hasłami "precz z komunizmem" czy "faszyzm nie przejdzie" udowadniają, że była kiedyś szansa na inną, antytotalitarną Rosję, która miała swój Majdan. "Łoźnica" w mistrzowskim stylu analizuje proces przewrotów społecznych. Podobnie jak w niedawno zrealizowanym podczasukraińskiej rewolucji filmie dokumentalnym skrzętnie omija to, co zwykle przyciąga media. Tworzy poruszający portret zbiorowości, która po 73 latach niewoli miała odwagę stanąć i zaprotestować przeciwko powrotowi do władzy komunistów. Potrafi spojrzeć na wydarzenia sprzed ćwierć wieku z dystansem - podniosły nastrój barykad przełamuje wywiadem z popem, który twierdzi, że do wrogów można strzelać, byle bez nienawiści. Film jest jak haust świeżego powietrza, pokazuje, że jeszcze niedawno byli w Rosji ludzie, którzy ryzykowali życiem w obronie demokracji i praw człowieka. Wśród setek tysięcy demonstrantów powiewają nawet flagi anarchistów, którzy zdecydowali się poprzeć reformatorski rząd. Czy dziś podobny zryw byłby możliwy? Odpowiedź kryje się w jednym z ujęć, na którym wśród oklaskiwanych przez demonstrantów oficjelisprawne oko wyławia młodziutkiego Władimira Putina.