Upadek Cesarstwa Rzymskiego

Inspiracją filmu stało się studium Edwarda Gibbona "Zmierzch cesarstwa rzymskiego" oraz kilka innych prac naukowych i książek. Reżyser Anthony Mann chciał przedstawić zagładę wielkiej cywilizacji spowodowaną przyczynami natury wewnętrznej, a nie czynnikami zewnętrznymi. Przygotowanie scenariusza trwało rok, zdjęcia kręcono w środkowej Hiszpanii, gdzie na 55 akrach ziemi wzniesiono w ciągu 7 miesięcy gigantyczną dekorację: wierną kopię antycznego Forum Romanum w jego kształcie z II połowy n. e. Skonstruowano m.in. 610 kolumn, odlano 350 posągów i ponad tysiąc płaskorzeźb. Odtworzono ściśle według dostępnych źródeł wnętrze świątyni Jowisza, sale pałacu Marka Aureliusza czy apartamenty Lucylli. Reżyserię niektórych sekwencji, m.in. imponującej rozmachem sceny wyścigu kwadryg powierzono Andrew Martonowi, twórcy najbardziej widowiskowych sekwencji takich dzieł, jak "Ben Hur" czy "Skarby króla Salomona". W II w. n. e. cesarstwo rzymskie było największą potęgą w historii politycznej świata. Obejmowało tereny wokół basenu Morza Śródziemnego, od dzisiejszej Hiszpanii i Portugalii po Syrię, Irak i Egipt. Jego kształtowanie trwało ponad 400 lat, przez następnych 200 prowincje imperium były grabione i uciskane, a przez kolejne dwa stulecia, od cesarza Augusta do Marka Aureliusza, panował Pax Romana - "rzymski pokój": największy system prawny, z którego przywilejów korzystały wszystkie prowincje. Mimo różnych niedoskonałości tego systemu od 96 r. rozpoczęło się nazwane przez historyków "złotym wiekiem" panowanie władców-filozofów, do których należał również Marek Aureliusz, jeden z najbardziej wykształconych ludzi swej epoki. Ich panowaniu towarzyszył system "monarchii adopcyjnej": cesarz zamiast przekazywać władzę synowi, adoptował i mianował swoim następcą tego spośród doradców, którego uważał za najgodniejszego.