Nieznośna lekkość bytu

Rzadko się zdarza, by świat realnego socjalizmu, wykreowany przez filmowców z Zachodu, nie był nieumyślną parodią rzeczywistości, w której żyliśmy tyle lat. To, co po tej stronie żelaznej kurtyny było tragedią, na ekranie w najlepszym przypadku staje się melodramatem. Papierowe dekoracje nie oddają szarości egzystencji, a aktorzy olśniewają "hollywoodzkimi" uśmiechami. Philip Kaufman uniknął tych pułapek. Jego adaptacja głośnej powieści Milana Kundery ukazująca Czechosłowację okresu Praskiej Wiosny zawiera wszystkie niezbędne elementy: jest tam obskurny szpital ze starą aparaturą medyczną, zdezelowana skoda, charakterystyczny krój męskich garniturów i radzieckich mundurów. Wspaniale dobrani aktorzy tworzą klimat pamiętany już tylko z obrazów czeskiej szkoły filmowej. Scenarzysta Jean - Claude Carrire i reżyser Philip Kaufman z konieczności pominęli niektóre wątki, zmienili pewne elementy (bohatera odmłodzili i pozbawili go syna). Ale nawet oczyszczona z niektórych epizodów i rozważań Kundery, filmowa wersja "Nieznośnej lekkości bytu" pozostaje piękną opowieścią o poszukiwaniu sensu i smaku życia przez ludzi, którzy mimo gorzkich doświadczeń losu pozostają ludźmi wolnymi duchem. Mimo wielu niewątpliwych walorów film Kaufmana musiał zadowolić się tylko nominacjami do najważniejszych światowych nagród filmowych: nominacją do Oscara za scenariusz i zdjęcia, do Złotego Globu za najlepszy film i kobiecą rolę drugoplanową oraz do nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej za scenariusz. Praga, początek wiosny 1968 r. Tomasz, młody, przystojny i zdolny neurochirurg, ma w życiu dwie pasje: swoją pracę i kobiety. Spotyka się nawet z kilkoma naraz, ale nie myśli o trwałym związku z żadną z nich. Szczególnymi względami darzy Sabinę, utalentowaną malarkę, lecz nawet ona nie potrafi na niego wpłynąć. Niechęć Tomasza do małżeństwa nieoczekiwanie zmienia Teresa, młodziutka, niedoświadczona kelnerka z prowincji, którą lekarz poznaje podczas służbowego wyjazdu. Pewnego dnia dziewczyna staje w drzwiach jego mieszkania. Twierdzi, że przyjechała do znajomych, których nie zastała. Nie tylko zostaje na noc, ale wprowadza się do niego na stałe. Tomasz nie ma sumienia jej wyrzucić, lecz nie zamierza również rezygnować dla niej z widywania innych kobiet, zwłaszcza Sabiny. Prosi nawet malarkę, by pomogła Teresie znaleźć pracę fotoreporterki. Wkrótce Tomasz i Teresa biorą ślub, Tomasz jednak nadal zdradza Teresę, która coraz bardziej cierpi. Tymczasem do Pragi wkraczają radzieckie wojska. Sabina wyjeżdża do Genewy, nie mogąc żyć i tworzyć w warunkach ciągłego zagrożenia, natomiast młodzi małżonkowie angażują się w działalność polityczną. Biorą udział w manifestacjach i wiecach, Teresa publikuje "gorące" zdjęcia z zajść ulicznych, Tomasz pisze antyradziecki artykuł do niezależnego pisma i traci pracę w szpitalu. Prześladowani, oboje jadą w ślad za Sabiną do Genewy. Tomasz i Sabina szybko przystosowują się do nowej sytuacji i odkrywają wiele jej dobrych stron. Ale Teresa, zdana całkowicie na męża i bardzo samotna, nie potrafi odnaleźć się na emigracji. Postanawia wrócić mimo wszystko do Pragi. (THE UNBEARABLE LIGHTNESS OF BEING) Dramat psychologiczno - obyczajowy, 166 min, USA 1987 Reżyseria: Philip Kaufman Scenariusz na podstawie powieści Milana Kundery: Jean - Claude Carrire, Philip Kaufman Zdjęcia: Sven Nykvist Muzyka: Mark Adler Występują: Daniel Day - Lewis, Juliette Binoche, Lena Olin, Derek de Lint, Erland Josephson, Pavel Landovsky, Daniel Olbrychski, Donald Moffat, Tomek Bork i inni