Jak wybrać najlepszy fundusz emerytalny (2)

Jak wybrać najlepszy fundusz emerytalny (2)

Niezadowoleni z wyniku mogą się przenieść do innego funduszu, ale za zmianę trzeba zapłacić. Zamiast więc zdawać się na ślepy los, porównaj zysk poszczególnych OFE działających w Polsce i samodzielnie dokonaj wyboru. Pamiętaj, że twoja decyzja niesie ze sobą poważne konsekwencje. Wysokość twojej emerytury będzie uzależniona od stanu rachunku w OFE. Powinieneś więc dołożyć wszelkich starań, by wybrać fundusz, który najlepiej pomnoży twoje składki.

W dzisiejszym poradniku podpowiadamy, czym kierować się przy wyborze OFE. Radzimy też, kto musi, a kto może wybrać fundusz oraz jakie są zasady jego zmiany.

Kogo losuje ZUS
Osoby urodzone po 31 grudnia 1968 roku, powinny wybrać otwarty fundusz emerytalny w ciągu siedmiu dni od rozpoczęcia pierwszej w życiu pracy (podpisania umowy albo założenia własnej działalności gospodarczej). Powtórzmy: ci, którzy nie wybiorą funduszu samodzielnie, zostaną przydzieleni do OFE w drodze losowania. ZUS przeprowadza losowania dwa razy w roku - w ostatnich roboczych dniach stycznia i lipca (najbliższe odbędzie się 31 lipca). Teraz losowani będą ci, którzy zaczęli pracować w ostatnim półroczu i nie wybiorą funduszu do 10 lipca. Do nich wszystkich ZUS rozesłał już listy z ponagleniem i informacją o zbliżającym się ostatecznym terminie wyboru OFE.

Jeśli znajdujesz się w grupie, którą obejmie losowanie, powinieneś wiedzieć, że nie biorą w nim udziału wszystkie fundusze, a jedynie te, które wytypuje Komisja Nadzoru Finansowego. Komisja wybiera OFE, które uzyskały stopy zwrotu wyższe niż średnia ważona stopa zwrotu wszystkich funduszy w ciągu dwóch ostatnich trzyletnich okresów rozliczeniowych (w ostatnich dwóch okresach stopy te wyniosły 52,497 proc. i 31,481 proc.). Drugim kryterium jest udział w rynku OFE - nie może przekroczyć 10 proc., co wyklucza największe fundusze. W lipcowym losowaniu wezmą udział: AIG, Generali, Polsat oraz Pekao. Do każdego z nich trafi taka sama liczba osób.

Zwlekając z samodzielnym wyborem funduszu, pozbawisz się możliwości porównania OFE, przeanalizowania ich skuteczności w pomnażaniu składek i wyboru tego funduszu, który najlepiej zapracuje na twoją przyszłą emeryturę. Jeszcze raz ostrzegamy: jeśli już po losowaniu dojdziesz do wniosku, że kiepsko trafiłeś, za zmianę funduszu będziesz musiał zapłacić. Warto więc poświęcić trochę czasu na przejrzenie ofert otwartych funduszy. Lepiej, by twoje składki emerytalne już od pierwszych miesięcy pracy były pomnażane jak najefektywniej, dzięki czemu na starość dostaniesz godziwą emeryturę.

UWAGA!
Losowanie nie dotyczy osób, które co prawda w ostatnim czasie podjęły aktywność zawodową, ale nie skończyły 26 lat i podjęły pracę na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło albo rozpoczęły studia doktoranckie.

Jak ocenić OFE
Pewność, czy decyzja o wyborze funduszu emerytalnego była trafna, zyskasz dopiero za wiele lat, gdy zaczniesz dostawać emeryturę. Wtedy ocenisz, na ile jesteś zadowolony z inwestowania przez OFE twoich składek emerytalnych. Wybierając fundusz w tym momencie, możesz sugerować się jedynie zyskami, jakie wypracował dla swoich członków w ostatnich latach. Osoby, którym brak fachowej wiedzy o rynku instytucji finansowych, porównując atrakcyjność oferty poszczególnych OFE, powinny brać pod uwagę przede wszystkim następujące informacje:

1Wysokość stóp zwrotu
Stopy zwrotu pozwalają ocenić, na ile efektywnie dany fundusz pomnaża pieniądze zgromadzone na kontach osób, które do niego należą. Efektywność funduszu najlepiej obrazują długoterminowe wyniki inwestycyjne, dlatego też od 2004 r. ogłaszane są notowania stóp zwrotu za 36-miesięczne okresy. Wybierając fundusz lub decydując o jego zmianie, nie powinieneś sugerować się chwilowymi wahaniami notowań.

Stopa zwrotu jest definiowana jako wyrażona w procentach relacja rocznej nadwyżki netto (po opodatkowaniu), uzyskiwanej z określonego przedsięwzięcia, do wartości poniesionego nakładu inwestycyjnego. Przekładając tę definicję na język potoczny, można powiedzieć, że stopy obrazują, jaka część kapitału wyłożonego przez inwestora zwróciła się w postaci dochodu. Im bardziej umiejętnie fundusz inwestuje zgromadzone pieniądze, tym większa jest szansa, że przyszłe emerytury jego członków będą wysokie.

A zatem pierwszą rzeczą, którą musisz zrobić, jest porównanie stóp zwrotu liczonych w 36-miesięcznych okresach. W ostatnich latach wahają się one w przedziale 25-74 proc. Ale realne zyski będą niższe, gdy uwzględnimy kilkuprocentową inflację, opłaty od składek i prowizje za zarządzanie. Specjaliści od rynku instytucji finansowych szacują, że zyski z oszczędzania w całym okresie ubezpieczenia (czyli przez kilkadziesiąt lat) mogą wynieść na czysto kilka procent rocznie, a przy dobrej sytuacji na giełdzie nawet kilkanaście procent.

Najwyższe średnie stopy zwrotu za okresy 36-miesięczne publikowane we wrześniu 2004 r., marcu i wrześniu lat 2005, 2006 i 2007 oraz w marcu 2008 r. osiągnęły Polsat (52,174 proc.), ING (50,425 proc.) i Generali (50,146 proc.). Te same fundusze są również liderami, jeśli chodzi o zarobek dla swoich członków od początku działalności, czyli 1999 r. (patrz ramka). Dane te jednak nie uwzględniają opłat i prowizji, co też ma wpływ na opłacalność inwestycji.

PAMIĘTAJ!
Do funduszu, który wybierzesz, trafi co miesiąc część twojej składki emerytalnej. Składka wynosi 19,52 proc. wynagrodzenia (tzw. podstawy wymiaru). W przypadku członków OFE część składki w wysokości 12,22 proc. podstawy wymiaru zostaje w ZUS-ie, a reszta, czyli 7,3 proc., trafia do OFE.

2Opłaty od składek
Wszystkie otwarte fundusze pobierają opłaty od gromadzonych składek. Przepisy jednak ograniczają ich maksymalną wysokość. Część OFE pobiera opłaty w maksymalnej dopuszczalnej wysokości. Warto o tym pamiętać i brać to pod uwagę, ponieważ im wyższe opłaty OFE potrąca od składek, tym mniej pieniędzy będzie przeznaczonych na twoją emeryturę. Gdy zastanawiasz się nad wyborem funduszu, sprawdź, jak duże pobiera opłaty.

Maksymalną wysokość opłat od składek podajemy w ramce. Znajdziesz w niej też informacje, które fundusze i pod jakimi warunkami pobierają niższe opłaty od gromadzonych składek.

3Opinie klientów i specjalistów
Samodzielna analiza wskazanych wyżej informacji o działalności funduszy nie wystarczy, żeby mieć przekonanie, że zrobiłeś wszystko celem dokonania najtrafniejszego wyboru. Zanim podpiszesz umowę z funduszem, poświęć nieco czasu na zasięgnięcie opinii o OFE.

Porozmawiaj ze swoimi znajomymi, którzy już zapisali się do różnych otwartych funduszy emerytalnych, dowiedz się, czy są zadowoleni z ich usług.

Łatwość kontaktu z OFE i profesjonalizm pracowników są również bardzo istotne. Przekonasz się o tym, gdy należąc do funduszu, będziesz miał pytania dotyczące prowadzenia rachunku. Docenisz wtedy, jak ważne jest to, by pracownik OFE wyczerpująco i w przystępny sposób odpowiedział na twoje pytania, gdy tylko zajdzie taka potrzeba.

Warto też poznać opinię ekspertów o działalności funduszy. Chodzi przede wszystkim o niezależnych analityków, nieżwiązanych z żadnym funduszem. Wiele informacji znajdziesz na przykład w serwisach internetowych. Do najpopularniejszych należą Money.pl oraz Bankier.pl.

Zajrzyj na strony internetowe poszczególnych OFE (patrz ramka). Oceń ich przejrzystość. Zwróć uwagę, czy znajdują się tam dokładne informacje o wynikach inwestycyjnych.

Jak zmienić OFE
Wskazówki dotyczące właściwego wyboru funduszy emerytalnych są cenne nie tylko dla tych, którzy niedawno rozpoczęli pracę i mogą zostać objęci losowaniem. Wiedza na temat rynku OFE ważna jest także dla osób, które obowiązkowo przystąpiły już do funduszu i rozważają możliwość jego zmiany, oraz dla tych, które mają możliwość dobrowolnego przystąpienia do OFE.

Obowiązek przystąpienia do otwartego funduszu dotyczy osób, które urodziły się po 31 grudnia 1968 r. Starsi, urodzeni między 1 stycznia 1949 r.a 31 grudnia 1968 r., mogą przystąpić do OFE dobrowolnie. Osoby z tej grupy wiekowej, zanim zdecydują się na wybór funduszu, powinny rozważyć nie tylko, który OFE wybrać, ale też, czy to w ogóle im się opłaci.

Decyzja taka będzie tym korzystniejsza, im młodsza jest osoba, która zastanawia się na przystąpieniem do funduszu. Do dnia przejścia na emeryturę dzielić ją musi wystarczająco dużo czasu, by OFE miał możliwość pomnożenia wpłaconych składek. Osoby, które urodziły się w 1949 roku lub niewiele później, niemal na pewno nie zyskają na przystąpieniu do OFE.

Najstarsi, urodzeni przed 1949 rokiem, w ogóle nie mają możliwości przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

UWAGA!
Przynależność do funduszu jest również przeszkodą w uzyskaniu prawa do wcześniejszej emerytury. Od niedawna obowiązują jednak przepisy pozwalające na wystąpienie z OFE osobom, dla których przynależność do otwartego funduszu jest jedyną przeszkodą we wcześniejszym przejściu na emeryturę. Występując z funduszu i przekazując zgromadzone w nim pieniądze do budżetu państwa, można odzyskać prawo do wcześniejszego świadczenia.

Zawarcie umowy z funduszem emerytalnym nie oznacza, że musimy być z nim związani aż do przejścia na emeryturę. W każdym momencie można zmienić fundusz. Takiej decyzji nie należy jednak podejmować pochopnie. Odradzamy częste zmiany funduszy. Powinieneś pamiętać, że za częste zmiany musisz płacić. Bezpłatnie można zmienić OFE dopiero po upływie 24 miesięcy od zawarcia umowy. Jeśli na zmianę zdecydujesz się, zanim upłyną dwa lata, fundusz, z którym będziesz chciał się rozstać, pobierze opłatę. Jej wysokość zależy od tego, ile czasu upłynęło od przystąpienia do tego OFE:

160 zł - w razie zmiany w ciągu pierwszych 12 miesięcy od zawarcia umowy,
80 zł - po upływie roku od zawarcia umowy, ale przed upływem 24 miesięcy.

UWAGA!
Płacić muszą zarówno ci, którzy chcą rozstać się z OFE wybranym samodzielnie, jak i ci, którzy trafili do niego w drodze losowania.

Także podjęcie decyzji o przenoszeniu się do innego funduszu pod wpływem informacji o gorszych wynikach OFE, do którego należysz, może przynieść straty. Oszczędzanie na emeryturę jest długookresowe. Sugerowanie się przejściowymi wynikami jest błędem. Nim zdecydujesz się na zmianę, dobrze to przemyśl. Jeśli masz taką możliwość, skonsultuj się z fachowcami.

Nowe rozwiązania
Już wkrótce zamiast piętnastu działających obecnie w Polsce otwartych funduszy emerytalnych pozostanie czternaście. Komisja Nadzoru Finansowego 9 maja udzieliła zezwolenia na połączenie funduszy AEGON oraz Skarbiec-Emerytura (pierwszy z wymienionych ma przejąć dotychczasowego konkurenta).

Proces likwidacji funduszu Skarbiec-Emerytura rozpoczął się 30 czerwca. Zakończy się 7 listopada bieżącego roku. Wówczas aktywa OFE Skarbiec-Emerytura zostaną przeniesione do OFE AEGON. Istotną wiadomością dla członków obu łączonych firm jest, że w ciągu dwóch miesięcy od upublicznienia informacji o udzieleniu zezwolenia na połączenie mogą oni bezpłatnie zmienić fundusz.

Najprawdopodobniej zmniejszy się wysokość prowizji pobieranej przez fundusze. Teraz wynosi ona maksymalnie 7 proc. Największe partie w Sejmie (PO, PiS i SLD) poparły pomysł obniżenia jej do 3,5 proc. Według obecnych regulacji tyle wyniesie prowizja dopiero w 2014 r. Ale Sejm może nakazać jej zmniejszenie już od przyszłego roku.

Rozważa się również wzmocnienie ochrony oszczędności. Pieniędzy osób, które osiągnęły już 50 lat, nie można będzie inwestować w akcje i inne ryzykowne instrumenty finansowe. Ma to zabezpieczyć przed sytuacją, kiedy wypracowane przez fundusz zyski topnieją na skutek bessy na giełdzie, a klienci dostają przez to niższe emerytury.

Ostatnie spadki na warszawskiej giełdzie spowodowały zmniejszenie naszych oszczędności w OFE średnio o ponad 12 proc. Straty za ostatni rok wyniosły od 11,82 proc. (Skarbiec-Emerytura) do aż 19,01 proc. w przypadku Polsatu. Żaden fundusz emerytalny nie pomnożył w tym czasie składek.
l