Dzieje Kultury Polskiej Odcinek 4 - Europa wita

Streszczenie odcinka

Lata rozbicia dzielnicowego najczęściej określa się mianem okresu osłabienia Polski, niepokojów politycznych, wewnętrznych waśni i rosnącego zagrożenia ze strony państw ościennych. Wiele w tym prawdy; podzielone na dzielnice państwo polskie, rządzone przez potomków Bolesława Krzywoustego zaciekle walczących o hegemonię i dzielnicę senioralną, stało się łatwym kąskiem dla coraz potężniejszych sąsiadów, którzy umiejętnie wykorzystywali waśnie pomiędzy Piastowiczami do własnych celów. Książęta dzielnicowi nie prowadzili spójnej polityki zagranicznej, tocząc zaś między sobą nieustanne spory mieli niebezpieczny zwyczaj szukania sprzymierzeńców poza granicami Polski. Jednak postrzeganie Polski dzielnicowej jedynie w czarnych barwach byłoby krzywdzące dla naszych piastowskich przodków - bo choć władza monarsza i państwo jako takie faktycznie przeżywały kryzys, poszczególne jego dzielnice rozwijały się prężnie. I tak XIII wiek to okres bardzo pomyślny dla Śląska. Jego kolejni władcy: Bolesław Wysoki, Henryk Brodaty i Henryk Probus przeprowadzili wielką akcję kolonizacyjną, zaludniając puste dotychczas obszary swej dzielnicy. Nowe miasta i wsie lokowano na prawie niemieckim, zwanym też prawem magdeburskim. Nowych osadników przyciągały bardzo korzystne warunki, jakie gwarantowali przybyszom książęta. Pochodzili przede wszystkim z Niemiec, byli wśród nich Sasi, Walonowie, Flamandowie i Frankowie. Za ich sprawą język niemiecki, a raczej rozmaite jego dialekty, upowszechniły się na Śląsku i stoponiowo zaczęły konkurować z łaciną, która dotychczas była "językiem urzędowym". Niemiecki stał się językiem intelektualnej elity i rosnącego w siłę mieszczaństwa, książęcych dworów, sądów, szkół i kościołów. Również kazania coraz częściej, zamiast po łacinie, głoszono po niemiecku. Zaniepokojeni tym polscy biskupi z Jakubem Świnką na czele postanowili na Synodzie w Łęczycy stworzyć wzór kazań po polsku. W XIII wieku pozycja Kościoła w Polsce była już silna i ugruntowana - dzięki immunitetom klasztory dysponowały rozległymi latyfundiami. W tym okresie okrzepł również stan rycerski czerpiący wzorce z zachodniej Europy. Licznymi przywilejami cieszyli się prześladowani w innych krajach Żydzi, dzięki którym bujnie rozwijał się handel. Na kształtowanie się polskiej kultury przełomu XII i XIII wieku największy wpływ miały takie postacie, jak kronikarz Wincenty Kadłubek, poeta i kompozytor Wincenty z Kielczy, właściciel pierwszej w Polsce prywatnej biblioteki naukowej Iwo Odrowąż. Nazwiska naszych uczonych, m.in. Marcina Polaka i Witelona, znane były na uniwersytetach zachodniej Europy. Rozwój gospodarczy i umysłowy Polski zapowiadał odrodzenie silnego państwa. Serial dokumentalny, 51 min, Polska 1998 Scenariusz: Rafał Grupiński Reżyseria: Mariusz Malec Udział biorą: prof. Henryk Samsonowicz, prof. Bronisław Geremek