Kulisy II wojny światowej Odcinek 5

Streszczenie odcinka

Jest druga połowa 1944 r. Alianci mają wkrótce wygrać wojnę. Ale, jak to ujawniają dokumenty poufnych spotkań z tamtego okresu, zaczyna się nowa walka o to, kto i gdzie będzie panował. Sojusz dotychczasowych sprzymierzeńców się chwieje. Latem 1944 r. alianci posuwają się w głąb Francji, 25 sierpnia wkraczają do Paryża. Generał Eisenhower liczy, że wojna zakończy się przed Bożym Narodzeniem. Dla amerykańskich żołnierzy jest jasne, że są w Europie tylko jako wyzwoliciele. Na wschodzie kontynentu Armia Czerwona również szybko przesuwa linię frontu. Z początkiem jesieni jest już na Węgrzech i w Rumunii. Ale czy jest to armia wyzwolicieli czy nowych zdobywców? Co się stanie z krajami, które zajmują radzieckie wojska? Churchill jedzie omówić tę kwestię na spotkaniu ze Stalinem. Chce z nim zawrzeć tajne porozumienie określające procent wpływów Rosji i Wielkiej Brytanii w Rumunii, Grecji, Jugosławii, na Węgrzech i w Bułgarii. Na liście omawianych krajów nie ma Polski, co jednak nie znaczy, że Stalin zamierza w jej sprawie ustąpić brytyjskiemu premierowi. Co więcej, chce wmówić Polakom, że nowa okupacja nie jest tym, czym się wydaje. Dla niepoznaki część radzieckich wojsk zostaje przemianowana na Siły Powietrzne Wojska Polskiego. Służący w nich radzieccy oficerowie mają nosić polskie mundury, nauczyć się czytać i pisać po polsku i zapamiętać stosowne wersje swoich "polskich" życiorysów. Nie do końca pewny zamiarów Stalina Churchill doprowadza do jego spotkania z polską delegacją w Moskwie i próbuje wywrzeć na Polaków presję, by w imię pokoju zdobyli się na wielki gest - poświęcenie terytoriów wschodniej Polski zajętych przez ZSRR już w 1939 r. Chce zrekompensować Polsce tę stratę przyznaniem jej części terytorium Niemiec. To wielkie przesunięcie granic zmieni radykalnie życie milionów ludzi, także tych walczących w szeregach brytyjskiej armii. Wielu z nich pochodzi bowiem z kresów. Teraz nagle nie mają oni dokąd wrócić. Na przesunięcie granic nie wyraża zgody rząd polski na uchodźctwie, co wywołuje irytację Churchilla. Na domiar złego, po bitwie o Ardeny staje się jasne, że wojna wcale nie skończy się przed nowym rokiem. Za to na wschodzie Armia Czerwona robi szybkie postępy i 17 stycznia 1945 r. wkracza do Warszawy. W lutym 1945 r. odbywa się konferencja w Jałcie, na której omawiana jest m. in. kwestia przyszłości Polski, mającej teraz dwa rządy: uznawany przez Zachód rząd londyński i utworzony przez ZSRR rząd w Warszawie. Stalin wydaje się jednak skłonny do kompromisu. W Jałcie udaje się uzgodnić nowe granice Polski i Niemiec, zostaje też podjęta decyzja o utworzeniu ONZ. Optymizm nie trwa jednak długo. Już 28 marca 1945 r. Sowieci pokazują, jak wygląda ich szczerość w kwestii niepodległości Polski. Szesnastu przywódców polskiego państwa podziemnego, zaproszonych na oficjalny obiad z osobistościami radzieckimi, zostaje wywiezionych do Moskwy i osadzonych w więzieniu na Łubiance, gdzie będą czekali na proces jako "wrogowie demokracji i szpiedzy". Churchill, zaniepokojony działaniami Rosjan nie tylko w Polsce, ale i na Węgrzech, pisze do prezydenta Roosevelta, lecz ten bagatelizuje sprawę, chce bowiem utrzymać dobre stosunki z ZSRR, który zaoferował mu pomoc w walce z Japończykami na Dalekim Wschodzie, gdzie - jak się wydaje - wojna może potrwać jeszcze długo. Tymczasem w Europie ostateczne zwycięstwo jest już bliskie. Z nastaniem kwietnia 1945 r. Armia Czerwona toczy walki w centrum Berlina i ostrzeliwuje bunkier fuhrera.