Najwspanialsi w królestwie zwierząt Odcinek 5 - Te najmniejsze

Streszczenie odcinka

Południowe krańce Afryki sprawiają wrażenie, jakby czas się tu zatrzymał. 5 milionów lat temu, podobnie jak dziś, spacerowały tu żyrafy. Ale pokryte sierścią góralki mieszkały na tych terenach grubo przed żyrafami. Pojawiły się 40 milionów lat temu. Dziś wyglądają niemal identycznie jak wtedy. Zmienił się tylko jeden drobiazg: ich przodkowie byli co najmniej cztery razy więksi, wzrostem dorównując dzisiejszym lwom. Współczesne góralki ważą niecałe 5 kg, to łagodne i niepozorne zwierzęta. Góralki muszą szukać naturalnych szczelin i zagłębień ponieważ same nie potrafiłyby wykopać najmniejszej nory. Wystarczy przyjrzeć się ich łapkom: z przodu mają wszystkie palce zakończone zaokrąglonymi kopytkami. Jeden z palców tylnych łapek, w przeciwieństwie do pozostałych, jest zakończony pazurem, który służy wyłącznie do drapania się. Mają podeszwę pokrytą sprężystą tkanką, amortyzującą kontakt z twardym podłożem. Wyglądem przypominają nieco szczura. Mimo krótkich kończyn poruszają się po skałach z niewiarygodną zwinnością. Na pierwszy rzut oka te stosunkowo małe zwierzęta niewiele łączy z ich wielkim krewniakiem słoniem. A jednak mają tę samą tajną broń: górne siekacze, które nigdy nie przestają rosnąć. Kolejne podobieństwa to brak woreczka żółciowego i jamy opłucnej oraz jądra umiejscowione w pobliżu nerek. Nie wyglądają na bliskich kuzynów, a jednak badacze nie mają co do tego wątpliwości. Ze względu na brak sprawnego mechanizmu termoregulacji, góralki muszą rano co najmniej godzinę wygrzewać się w słońcu. Dopiero wtedy ożywiają się i zaczynają dzień. Góralki jedzą szybko. W pół godziny wypełniają żołądki. Za jednym razem nabierają taką samą porcję co owca. Nie lubią rzucać się w oczy, większość ukrywa się w szczelinach, a pozostające na zewnątrz idealnie wtapiają się w tło. Ich obecność zdradzają jedynie białe smugi na skałach, ślady moczu. Góralki mają swoje ulubione latryny, z których korzystają kolejne pokolenia. Z czasem ich odchody tworzą gruby osad poszukiwany ze względu na oryginalny zapach i właściwości lecznicze. Naukowcy stwierdzili, że w niektórych miejscach liczy on nawet 40 tysięcy lat. Góralki żyją w koloniach, rządzi nimi dominujący samiec, mający swój harem. Miot liczy zwykle od 2 do 3 młodych, które przychodzą na świat po 8 miesiącach ciąży wyjątkowo długiej jak na tak małe zwierzę. Rodzą się gotowe do samodzielności: pokryte sierścią, z otwartymi oczami, wierne miniaturki swoich rodziców. Góralki potrafią sprawnie wspinać się na drzewa, co jest umiejętnością odróżniającą je od spokrewnionych z nimi zwierząt. Przetrwały do dziś, ponieważ w toku ewolucji wybrały życie w jednym, ściśle określonym środowisku, idealnie się do niego dostosowując. Inną strategię obrały niewielkie małpy, kotawce sawannowe, z rodziny koczkodanowatych, często spotykane w Afryce. Można je zobaczyć niemal wszędzie, unikają jedynie gęstych lasów i pustyń. Kotawce są wszystkożerne. Żywią się roślinami: ich kwiatami, liśćmi i pąkami, a także szarańczą, termitami, a jeśli nadarzy się okazja, nie pogardzą też jaszczurką. Kotawce nie mają silnie rozwiniętych kończyn tylnych charakterystycznych dla małp żyjących na ziemi ani przednich - typowych dla gatunków leśnych. Choć większość czasu spędza na ziemi, zawsze musi mieć w pobliżudrzewo: kryjówkę i miejsce zabawy. Kotawiec jest nieprzewidywalny. W przeciwieństwie do góralków, których życie płynie niezmiennym rytmem, u niego każdy dzień wygląda inaczej. Zaroślarka akacjowa to zupełnie inna rodzina. Należy do wiewiórkowatych, ale jedno ją łączy z kotawcem: pożywienia szuka zarówno na ziemi jak i na drzewie. Jest bardzo ruchliwa i spala dużo energii, dlatego często musi coś przegryźć.