Żegnajcie, towarzysze Odcinek 5 - Przewrót. Rok 1989

Streszczenie odcinka

W Związku Radzieckim w roku 1989 śpiewanie, że żyjemy w marnym kraju, wzbudzało zachwyt, przynajmniej na koncertach rockowych. Ta pieśń była dedykowana żołnierzom, którzy zginęli w Afganistanie. Wczesną wiosną tego roku odbyły się wybory do Rady Najwyższej i parlamentu. Wybrano wówczas Borysa Jelcyna, najsłynniejszego krytyka Gorbaczowa. Reformy Gorbaczowa, chociaż niepełne, ośmieliły wschodnioeuropejskie narody. W Polsce starzy wrogowie: Jaruzelski i Solidarność usiedli razem przy okrągłym stole. Na Węgrzech młody reformator Miklos Nemeth wygrywał z konserwatywnymi komunistami. Ale inne kraje: NRD, Czechosłowacja, Rumunia i Bułgaria przypominały zastygłe bastiony komunizmu - jeszcze późnym latem 1989 roku. Erich Honecker próbował postawić tę kwestię na ostatnim spotkaniu kierownictwa Układu Warszawskiego w Bukareszcie. W roku 1956 węgierski reformator Imre Nagy próbował zatwierdzić wolne wybory i wyprowadzić Węgry z Układu Warszawskiego. Otrzymał za to krwawą lekcję. Do Budapesztu wjechały czołgi. Janos Kadar zdradził swego szefa, reformatora Nagya i sprzymierzył się z Sowietami, którzy wkroczyli, by zdławić bunt. Nagy został aresztowany i stracony. Janos Kadar rządził Węgrami przez 32 lata, aż do roku 1988. W roku 1989 Imre Nagya ekshumowano z masowego grobu. Jako bohaterowi urządzono mu pogrzeb państwowy. W Związku Radzieckim rockmani epoki głasnosti dostarczali rozrywki i pojawiły się strajki i protest w stylu Solidarności. Gorbaczow wybierał się na 40 - lecie NRD, długo się wahał. Nie miał ochoty jechać do Honeckera, z którym pozostawał w fatalnych stosunkach. W NRD 7 października było jasne, że będzie demonstracja. Główne uroczystości odbywały się w Pałacu Republiki. Ulicami maszerował pochód, w tym członkowie Wolnej Młodzieży Niemieckiej. I ten pochód przekształcił się w demonstrację przeciwko Honeckerowi. Demonstranci krzyczeli: "Gorbi, zostań z nami". Kiedy runął mur i Gorbaczow dowiedział się o tym (powiadomili go w nocy), był zadowolony, że stało się to bez podejmowania decyzji przez Związek Radziecki. W upadku muru berlińskiego nieprzyjemne było jednak to, że była to klęska Związku Radzieckiego w zimnej wojnie. Dla Bukaresztu nastała godzina odwagi, ponieważ 21grudnia demonstranci nie mieli pojęcia, co się wydarzy. Nikt nie myślał, że Nicolae Ceausescu ucieknie. Conducator, który rządził Rumunią przez 24 lata, uciekł z żoną wojskowym śmigłowcem z dachu pałacu, gdy ludzie wdzierali się już do środka. Ale ucieczka Ceausescu skończyła się fatalnie, gdyż niecałe dwa dni później został przekazany armii. Wkrótce odbyła się egzekucja Ceauscescu i jego żony. W porównaniu z Jelcynem Gorbaczow nie był już najbardziej postępowy. Ale rozpoczęcie reform było tak wielkim osiągnięciem, że jeszcze cztery lata później wiele ludzi nadal wierzyło w Gorbaczowa. Ta liczba jednak malała. To, co pięć lat wcześniej ludzie bali się mówić w zaciszu własnego domu, teraz wykrzykiwali w obecności Gorbaczowa na placu Czerwonym: Precz z KPZR! Czy Gorbaczow dał się zaskoczyć wydarzeniom i własnemu narodowi?