Album Skalskiego

Reportaż, 23 min, Polska 2004Reżyseria: Zbigniew Kowalewski "Przegrałem swoje życie, ale dla Polski zrobiłem wiele" - stwierdził w 1995 r. w wywiadzie bohater reportażu. Zmarły 14 listopada 2004 r. gen. bryg. pilot Stanisław Skalski był postacią tyleż niezwykłą, co tragiczną. Bohater wojenny, legendarny as polskiego lotnictwa II wojny światowej, najskuteczniejszy pilot myśliwskimający na koncie 240 lotów bojowych i 22 zestrzelone samoloty nieprzyjaciela, został, co prawda, pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, ale przez długie lata żył w całkowitym zapomnieniu. Pilot dywizjonów 302, 501, 306, 316, 317, Polskiego Zespołu Walczącego PFT w Afryce Północnej, uczestnik kampaniiwrześniowej, bitwy o Anglię, ofensywy powietrznej nad Francją, Belgią i Holandią, inwazji Sycylii i Włoch, inwazji aliantów we Francji został za swoje wojenne dokonania dwukrotnie odznaczony Orderem Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, kawaler Orderu Polonia Restituta, Grunwaldu i - jako jedyny cudzoziemiec - odznaczony trzykrotnie krzyżem Zaszczytnej Służby RAF, by wymienić tylko najważniejsze z kilkudziesięciu przyznanych mu odznaczeń. Po wojnie proponowano mu angielskie obywatelstwo, możliwość lataniai wykładania w akademii. On zdecydował się jednak wracać do Polski. Wrócił 6 czerwca 1947 r. witany z należnymi mu honorami. Ale niedługo cieszył się splendorem i uznaniem. 4 czerwca 1948 r.aresztowano go pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Wielkiej Brytanii i USA. 7 kwietnia 1950 r. wydano na niego wyrok śmierci, który w styczniu 1951 r. Bolesław Bierut zamienił mu na dożywocie, ale nikt nie pofatygował się nawet, by powiadomić o tym skazańca. W celi śmierci spędził Skalski 4 lata, a w więzieniach: na Mokotowie, w Rawiczu i Wronkach przesiedział łącznie 8 lat. Przeżył tam wszystko, czego można było doświadczyć w stalinowskim więzieniu: tortury, bicie, głodzenie, całonocne przesłuchania. W jednej ze zbiorowych cel trafił na dowódcę SS i policji w Warszawie, Paula Geibla. Wyszedł na wolność w kwietniu 1956 r. wycieńczony, schorowany. Nie obraził się jednak na ojczyznę, choć ta dosyć topornie naprawiała wyrządzone mu krzywdy. Paradoksalnie, znów zepchnięto go na boczny tor, gdy nadeszła upragniona wolność i demokracja. W filmie wspominają go bliscy i przyjaciele, dla których pozostał wzorem człowieka i obywatela: pisarz i historykAndrzej Janczak, ppor. pilot Jan Janczak, gen. dyw. Jerzy Gotowała, brat stryjeczny Włodzimierz Skalski, stryjeczny bratanek Stanisław Skalski oraz była żona Maria Skalska. Na ekranie oglądamy też zachowane w telewizyjnych archiwach fragmenty wypowiedzi samego Stanisława Skalskiego.