Apostołowie Kaukazu

Film przedstawia dwóch świętych, którzy jako pierwsi - już w I wieku po narodzeniu Chrystusa - przynieśli chrześcijaństwo na Kaukaz Południowy. Byli to uczniowie Chrystusa, apostoł Bartłomiej i pomocnik apostoła Tadeusza - Elizeusz. O Bartłomieju - jako przyprowadzonym do Jezusa przez Filipa - wspominają wszystkie Ewangelie synoptyczne; apostoł jest utożsamiany z występującym w Ewangelii Janowej Natanaelem. To on prawdopodobnie zaprosił Chrystusa na wesele w Kanie Galilejskiej, skąd pochodził. Jako jeden z dwunastu zyskał wielce pochlebną opinię od samego Jezusa: "To prawdziwy Izraelita, w którym nie ma podstępu". Po śmierci i Zmartwychwstaniu Chrystusa Bartłomiej wyruszył z misją nawracania na Jego naukę ludów odległych od Ziemi Świętej. Dalsze jego losy nie są znane szczegółowo, a przekazuje je tradycja z terenów, do których dotarł, Kaukazu Południowego, czyli dzisiejszego Azerbejdżanu. Święty Bartłomiej nauczał mieszkańców istniejącego na tych ziemiach od kilku stuleci potężnego państwa Albanii Kaukaskiej. Dominowali tu wyznawcy zoroastryzmu, czciciele ognia. Widząc masowe nawrócenia za sprawą działalności Bartłomieja, zamordowali go w okrutny sposób, obdzierając żywcem ze skóry. Prawdopodobny grób apostoła znajdował się w centrum Baku, stolicy obecnego Azerbejdżanu, gdzie odkryto resztki bardzo wczesnej cerkwi chrześcijańskiej, położonej tuż obok słynnej kamiennej Dziewiczej Wieży, dawnej świątyni zoroastryjskiej. Część relikwii świętego podarował chrześcijanom Azerbejdżanu Jan Paweł II po swojej wizycie w tym kraju. Święty Elizeusz był uczniem apostoła Tadeusza, a po jego zamordowaniu przez pogan na terenach obecnej Armenii powrócił do Jerozolimy, gdzie został wyświęcony przez apostoła Jakuba i ponownie wysłany do nawracania mieszkańców Kaukazu Południowego. Wybitny średniowieczny historyk Albanii Kaukaskiej, Mojżesz z Kałankatu, w swoim dziele dokładnie opisuje losy świętego Elizeusza. Podaje szlak jego wędrówek, informuje o wzniesieniu przezeń pierwszej świątyni chrześcijańskiej, której fundamenty zachowały się do dziś w miejscowości Kisz w Azerbejdżanie, opowiada również o jego męczeńskiej śmierci poniesionej z rąk czcicieli ognia. Męczeńska śmierć obu świętych dała jednak owoce. Przyniesione przez nich bezpośrednio od Jezusa na Kaukaz chrześcijaństwo ukorzeniło się i w dwa stulecia później Albania Kaukaska stała się faktycznie pierwszym na Kaukazie państwem chrześcijańskim. O tym jak ważni są obaj święci, opowie potomek dawnych Albanów, Udin Arnold, kształcący się w warszawskiej Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej. Udini, rdzenna ludność albańska, jako jedyni zachowali do dziś chrześcijaństwo na terenie Azerbejdżanu. Odbudowują oni starodawne cerkwie, odtwarzają zaginione księgi liturgiczne. Szczególnym kultem otaczają świętych Bartłomieja i Elizeusza, uznawanych powszechnie za apostołów Kaukazu. W filmie przedstawimy także miejsca związane z działalnością świętych na terenach niegdysiejszej Albanii Kaukaskiej oraz poświęcone im świątynie i bogatą ikonografię.