Ballada o Zakaczawiu

Powojenna historia Zakaczawia, "przeklętej" dzielnicy Legnicy, opowiedziana poprzez losy złodziejskiej szajki Benka Cygana. Podczas pracy nad scenariuszem jego autorzy obficie czerpali z lokalnego folkloru i obyczajowości "dzielnicy cudów", jak do dziś bywa nazywane Zakaczawie. "Zbieraliśmy (...) konkretne prywatne wspomnienia, rozmawialiśmy z ludźmi. Wysłuchiwaliśmy barwnych opowieści, choćby o wyczynach przesiedlonej na Dolny Śląsk lwowskiej szkoły kieszonkowców. Choćby o tym brawurowym wyniesieniu śpiącej klientki w łóżku na ulicę. Nie weryfikowaliśmy tych legend, zaufaliśmy pamięci zakaczawian" - mówił "Dialogowi" Krzysztof Kopka, jeden ze współtwórców "Ballady..." W efekcie powstał intrygujący spektakl, w którym prywatne, lokalne mitologie łączą się z historią Polski ostatniego półwiecza. Historią ukazaną w sposób nierzadko kontrowersyjny, prowokujący do dyskusji. Premiera sztuki odbyła się w październiku 2000 roku w Teatrze im. Modrzejewskiej w Legnicy. Sława "Ballady..." rychło wykroczyła daleko poza Śląsk. Adaptacja telewizyjna inscenizacji była więc tylko kwestią czasu. Wszystko rozpoczyna się od narodzin szajki Benka Cygana w czasach politycznej "odwilży" po październiku 1956 roku. Banda szybko rośnie w siłę i znaczenie. Okres największej "prosperity" przypada na lata tzw. małej stabilizacji. Epoka świetności kończy się definitywnie wraz końcem PRL - u. W hierarchii nowych wzorców osobowych i ideałów młodego kapitalizmu nie mieści się już tradycyjny światek dawnej przestępczości ze swoim specyficznym kodeksem honorowym. Z upadkiem szajki splata się osobisty dramat Benka Cygana. Oto charyzmatyczny przywódca i niedawny postrach dzielnicy przegrywa walkę zarówno o "rząd dusz", jak i o miłość. Striptizerka Anna, w której się zakochuje, pragnie w nim widzieć przede wszystkim legendarnego gangsterskiego bossa. Benek zaś pod wpływem uczucia pragnie się ustatkować i żyć "porządnie", tym bardziej że ma za co. Konflikt między obojgiem jest tylko kwestią czasu. W rezultacie Anka, jak przystało na prawdziwą femme fatale, ucieka za granicę z walizką wypchaną pieniędzmi. Zaślepionemu miłością Cyganowi udaje się wprawdzie ustalić miejsce jej pobytu, lecz do spotkania z ukochaną nie dochodzi. Los, wielki ironista, ma bowiem wobec Benka zupełnie inne plany. Spektakl, 93 min, Polska 2001 Autorzy: Maciej Kowalewski, Jacek Głomb, Krzysztof Kopka Reżyseria: Waldemar Krzystek Muzyka: Bartek Straburzyński Zdjęcia: Tomasz Dobrowolski Występują: Przemek Bluszcz (Benek Cygan), Hanna Kochańska (Anka), Bogdan Grzeszczak (Tońko), Joanna Gonschorek (Róża Cygan), Anita Poddębiak (Ala Pekak), Janusz Chabior (Maniek Pecaj), Paweł Wolak (Rysiu Migacz), Katarzyna Dworak (Dębówna), Rafał Nowicki (Dzidek), Tomasz Kot (Młody), Tomasz Sobczak (Mięsień), Darek Maj (Żyła), Grzegorz Wojdon (Capablanka - Lowa), Tadeusz Ratuszniak (Rondel), Gabriela Fabian (Gniazdko), Ola Maj (Banachowa), Lech Wołczyk (Grubber), Marcin Sztabiński (Spiker), Michał Taran (Czołowy), Marek Sitarski (Skaza), Małgorzata Urbańska (Natasza Płatonowa), Sergiej Motenko (Generał Iwanow), Maciej Kowalewski (Kocięba)