Chełmska ikona Matki Bożej

Reportaż przybliża historię i kult chełmskiej ikony Matki Bożej - jednej z najstarszych i najbardziej czczonych przez prawosławnych ikon Matki Bożej. Historycy sztuki datują jej powstanie na X-XI wiek. Tradycja mówi natomiast, że ikona ta została napisana przez ewangelistę Łukasza na płótnie naklejonym na trzech deskach cyprysowych. Podobnie jak wiele innych, w X w. Grecy przekazali ją jako dar księciu ruskiemu Włodzimierzowi po przyjęciu przez niego chrztu i poślubieniu cesarzówny Anny. Na przełomie X-XI w. umieszczono ją w nowo wybudowanym soborze Matki Bożej w Chełmie. W latach 1240-1241 r. Ziemię Chełmską najechali Tatarzy. Obrońcy, nie mogąc zbrojnie odeprzeć nieprzyjaciela, zwrócili się z modlitwą do Bogarodzicy, zanieśli Jej chełmską ikonę na mury miejskie i postawili naprzeciw wojsk tatarskich. Góra, na której znajdowało się miasto, zdała się Tatarom nie do zdobyciai odstąpili od murów. Przez wiele lat ikona znajdowała się pod ruinami miasta, po czym została odnaleziona i ponownie umieszczoną w cerkwi. W 1596 r. przeszła w ręce unitów, w czasie powstania Chmielnickiego na krótko powróciła do prawosławnych, ale król Jan Kazimierz ponownie ją odebrał. W 1765 r. katolickim zwyczajem została koronowana. W 1875 r. ikona powróciła na stałe w ręce wiernych prawosławnych. Zaginęła jednak w czasie II wojny światowej. Jak się okazało, zabrała ją ze sobą przesiedlana siłą za granicę ludność z Chełmszczyzny, a konkretnie o. Korobczuk, proboszcz parafii św. Jana Teologa w Chełmie. Przez lata jego córka Nadzieja przechowywała w domu ikonę, chroniąc ją przed przekazaniem do Muzeum Ateizmu. Dopiero pod koniec lat dziewięćdziesiątych kobieta zdecydowała się na przekazanie ikony do Muzeum Wołyńskiej Ikony. Teraz ikona ta jest poddawana konserwacji. Znajdująca się obecnie w chełmskiej cerkwi Jana Teologa chełmska ikona Bogarodzicy jest kopią oryginału i pochodzi z połowy XIX w. Umieszczona jest w ikonostasie nad ikoną Ostatniej Wieczerzy i opuszczana na anałoj podczas molebnów. W dniu święta ikony 21 września zarówno w Chełmie, jak i w Łucku odbywa się modlitwa przed ikonami, a mieszkańcy Chełmszczyzny mimo tragicznych losów nie zapomnieli o świętym obrazie.