Gdzie jest Prezydent?

Przedwojenny prezydent Białegostoku, Seweryn Nowakowski, odmówił Niemcom przeprowadzki do Generalnej Guberni, został w mieście, w swoim domu, który stoi do dziś i prawie nikt nie wie, do kogo należał w tym pamiętnym wrześniu 1939 roku. Potem prezydent - tak jak wielu mieszkańców miasta - został aresztowany przez NKWD, wywieziony w nieznane i zamordowany. Los prezydenta Nowakowskiego, będący kanwą reportażu, jest zarazem symbolem losów białostoczan i samego miasta. 17 września 1939 roku ZSSR zbrojnie napadło (bez określonego w prawie międzynarodowym wypowiedzenia wojny) na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Już 21 września pod Białystok nadciągnęły pierwsze oddziały czerwonoarmistów. W dniu następnym Niemcy przekazali miasto Sowietom, a w najbardziej reprezentacyjnymjego budynku, pałacu Branickich, zakwaterowało się dowództwo Armii Czerwonej. Odbyły się tam rozmowy rosyjsko - niemieckie, zmieniono flagi na maszcie, odegrano oba hymny. Potem, główną ulicą Białegostoku, w przeciwnych kierunkach przejechały samochody z żołnierzami. Propaganda sowiecka określała agresję na Polskę jako "wyprawę wyzwoleńczą" w obronie "ludności zachodniej Ukrainy i zachodniej Białorusi". Ustanowiono nowe granice państwowe ZSRR i Niemiec. Białystok i jego mieszkańcy do ostatniego tygodnia czerwca 1941 roku znaleźli się pod okupacją sowiecką. Do niewoli trafiło ponad pół miliona polskich żołnierzy. Nastąpiły także masowe deportacje ludności Białegostoku i terenów wschodniej Polski, które według różnych źródeł, objęły od kilkuset tysięcy do miliona obywateli polskich.