Ksiądz Marek

"Słowacki wyszedł z ich (towiańczyków) bandy poróżniwszy się z Mickiewiczem, wydał niby jakiś poemat pt."Ksiądz Marek", gdzie jest nie już głupim autorem, ale prawie wariatem" - pisał o najnowszym dziele nielubianego przez siebie poety Stefan Witwicki, przyjaciel Mickiewicza. Sam wieszcz w wykładach paryskich zarzucił autorowi "Księdza Marka", że świętokradczą ręką "rozprasza ognistą koronę, otaczającą tak czcigodną głowę" świątobliwego męża, będącego wcieleniem ducha czystego i potężnego. Potem obraził się na przyjaciela Zygmunt Krasiński - za to, że jego przodek w postaci marszałka konfederatów został sportretowany mało życzliwie. "Poema dramatyczne we trzech aktach", napisane i opublikowane w Paryżu w 1843 roku, przysporzyły więc autorowi wielu kłopotów. Krytycy - aż po wiek XX - zarzucali mu błądzenie po "bezdrożach doktrynerstwa mistycznego", nieprawdopodobieństwo akcji i motywów działania postaci, rozchwianie konstrukcji. Właściwie dopiero teatr współczesny umiał poradzić sobie z luźną budową dramatu, a w lawinie scen i obrazów dostrzec niezwykłe natężenie ekspresji. Co nie zmienia faktu, że "Ksiądz Marek" należy do utworów rzadko inscenizowanych. Poemat dramatyczny zaliczany do tzw. dramatów mistycznych Juliusza Słowackiego (1809 - 49), został osnuty wokół autentycznych wydarzeń historycznych. Ich bohaterem jest ksiądz Marek Jandołowicz (ok. 1713 - 1804), kaznodzieja, superior klasztoru karmelitów w Barze. Podczas konfederacji barskiej zyskał opinię proroka i cudotwórcy. Już za życia otaczany był kultem, a jego legendę rozwinęli m.in. romantycy. U Słowackiego postać karmelity, jak i wydarzenia związane z upadkiem Baru w czerwcu 1768 roku nabierają znaczenia symbolicznego, przeradzając się w misterium męczeństwa i zmartwychwstania. Finał konfederacji barskiej jest ukazany jako przełomowy moment w dziejach narodu: upadku Polski monarchistyczno - magnackiej i narodzin nowej - republikańskiej i demokratycznej. Jest ona reprezentowana przez ideały miłości, prawdy i ofiary właśnie w osobie księdza Marka, charyzmatycznego "bożego rycerza", przywódcy poświęcającego swoje życie po to, żeby przez oczyszczające cierpienie i odrodzeńczą moc zmienić bieg historii. Spektakl, 86 min, Polska 1997 Autor: Juliusz Słowacki Reż. Krzysztof Nazar Zdjęcia: Tomasz Wert Scenografia: Allan Starski Kostiumy: Magdalena Tesławska Muzyka: Wojciech Kilar Wyk. Krzysztof Globisz (Ksiądz Marek), Daniel Olbrychski (Kossakowski), Magdalena Cielecka (Judyta), Janusz Michałowski (Rabin), Janusz Gajos (Kreczetnikow), Jan Frycz (Branecki), Artur Żmijewski (Puławski), Mariusz Bonaszewski (Starościc), Józef Fryźlewicz (Marszałek), Tomasz Zaliwski (Regimentarz), Igor Przegrodzki (Ks. Przełożony Karmelitów), Mirosław Baka (Adiutant), Jarosław Gajewski (Adiutant Braneckiego), Krzysztof Stroiński (Jozafat), Mariusz Jakus (Suwarow), Jarosław Gruda (Towarzysz), Mirosław Zbrojewicz (Bojwił) oraz Beata Gołębiewska, Marta Jonak, Beata Łuczak, Julia Przyłubska, Tomasz Bednarek, Jacek Borcuch, Michał Breitenwald, Michał Chylicki, Ireneusz Dydliński, Michał Gadomski, Andrzej Imiełowski, Artur Janusiak, Tomasz Kalczyński, Wojciech Kobiałko, Mirosław Kowalczyk, Paweł Ławrynowicz, Franciszek Orliński, Daniel Wyczesany