Mazepa

"Mazepa" Holoubka jest spektaklem wyjątkowym. O jego sukcesie zadecydowały przede wszystkim dwa czynniki: nowatorskie odczytanie dramatu i rewelacyjne aktorstwo. (... ) Zatem "Mazepa" jako ponury thriller? Dlaczego nie. Wystarczy "oczyścić" tekst Słowackiego z nadmiernego melodramatyzmu i sentymentalizmu, a barokowy przepych scenografii zastąpić surowymi murami wyludnionego zamczyska. Reszta należy do aktorów. A ci są w spektaklu Holoubka doprawdy znakomici. Wojewoda - mąż słusznego wieku, lecz wciąż krzepki - podejmuje w swym zamku króla Jana Kazimierza. Pomiędzy dworzanami monarchy znajduje się paź Mazepa, szeroko znany z miłosnych podbojów. Natychmiast doceniwszy urodę Wojewodziny, zaczyna się do niej umizgiwać. Dostrzega to Zbigniew, pasierb Amelii, skrycie kochający macochę i zamierza szablą ostudzić żądze Mazepy. Jednak wdzięki Wojewodziny robią również spore wrażenie na królu. W ubraniu pazia skrada się on nocą pod jej okno. Zaczajony w zaroślach Zbigniew rzuca się nań i rani go w rękę. Królowi udaje się ocalić życie, lecz ma poważny kłopot. Rano wyjdzie na jaw, kto skradał się do alkowy Amelii. Mazepa postanawia wybawić swego pana z opresji i sam rani się w dłoń. Na drugi dzień król, chcąc uniknąć skandalu, wysyła pazia z listami do Głuchowa. Wojewoda nie zamierza jednak puścić zniewagi płazem planuje zasadzkę. Wcześniej wszakże drogę Mazepie zastępuje krewki Zbigniew. Podczas krótkiego pojedynku paziowi udaje się dowieść swej niewinności, jednocześnie nie oskarżając króla. Udobruchawszy Zbigniewa, zauważa na ziemi list swego pana z rozciętą podczas pojedynku pieczęcią. Niemogąc powstrzymać ciekawości, czyta pismo i... doznaje wstrząsu. Z listu wynika, że opętany żądzą król planuje porwanie Amelii, a Mazepę chce wtrącić do lochu. Paź postanawia zawiadomić o wszystkim Wojewodzinę, lecz nieszczęśliwy zbieg okoliczności sprawia, że jego dobre chęci obracają się przeciwko niemu, Amelii i Zbigniewowi.