Na wolność to wszystko zamienisz

Inscenizowany dokument filmowy prezentujący historię wolnego słowa na Lubelszczyźnie w latach 1976 1989 to opowieść o grupie odważnych ludzi - drukarzach, kolporterach i wydawcach z Lublina, którzy walkę o wolną Polskę podjęli, publikując wydawnictwa niezależne od władzy komunistycznej, niepodległe jej cenzurze. Po latach nazwano ich hakerami PRL - u, ludźmi, którzy włamali się do komunistycznego systemu. Zaczęło się to wszystko nad Bystrzycą, w Lublinie, lecz wiedza o tym podobnie jak o lubelskim Lipcu jest w dzisiejszym społeczeństwie znikoma. Historia ta zaczyna się od spotkania dwóch studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego: Bogdana Borusewicz i Janusza Krupskiego i ich pomysłów na walkę z komuną. Po zarzuceniu entuzjastycznych koncepcji czynu zbrojnego obaj podejmują ideęobalenia ustroju za pomocą druku wolnego słowa. Koncepcja ta nie przypada do gustu ani Jerzemu Giedroyciowi w Paryżu, ani Jackowi Kuroniowi w Warszawie, odwodzą ich od nielegalnych wydawnictw (to się nie może udać, nie można narażać ludzi, nie wolno drażnić komuny). Entuzjazm i przekonanie o własnej racji są jednak silniejsze; działa na wyobraźnię przykładPolskiego Państwa Podziemnego z okresu okupacji i rozmowy: z o. Ludwikiem Wiśniewskim i prof. Jerzym Kłoczowskim. Tak powstaje Zapis - pierwsza w Polsce Ludowej wolna oficyna wydawnicza. A potem pojawiają się Piotr Jegliński i Wit Wojtowicz, za sprawą których przemycono w częściach z Londynu do kraju pierwszy powielacz. Możliwe stało się drukowanie książeki innych wydawnictw. Dołączają kolejni ludzie wolnego słowa: Jan Magierski, Paweł Nowacki, Zygmunt Kozicki, Wiesław Ruchlickii następni. Nowe postaci, nowe nazwy i tytuły ("Spotkania"), wydawnictwa doby pierwszej Solidarności, Fundusz Inicjatyw Społecznych, prasa podziemna doby stanu wojennego. Filmowa opowieść rejestruje chronologicznie wspomnienia wydawców, drukarzy, kolporterów na przestrzeni kilkunastu lat. Ich narrację ilustrują rekonstrukcje wydarzeń sceny z podziemnych drukarni, transportu materiałów i bibuły, konspiracyjnych spotkań, rewizji i inwigilacji. Także materiały archiwalne nagrania filmowe i dźwiękowe, tytuły prasy oficjalnej i drugiego obiegu, zdjęcia miejsc i zdarzeń, a zatem to, co tworzy realia i klimat tamtego czasu. Aż oto pewnego dnia bohaterowie spostrzegają, że niemal niezauważalnie ich nielegalność staje się jawna, nikt ich nie inwigiluje i nie ściga. System został złamany.