Piękno mowy naszych matek

Reportaż o Gustawie Gizewiuszu (1810 - 1848), ewangelickim duchownym, działaczu społeczno - narodowym i polityczny na Mazurach. Żył w XIX wieku, był pastorem i kaznodzieją w Osródzie. Walczył w obronie Mazurów, sprzeciwiał się germanizacji. Sentencja Gizewiusza wyryta na jego nagrobku na cmentarzu Polska Górka w Ostródzie brzmi: "Nie brzydźmy dzieciom polskim piękna mowy ich matek". Gustaw Gizewiusz demaskował metody germanizacyjne władz pruskich i wynaradawianie polskiej ludności. Domagał się utrzymania języka polskiego w szkołach, a w celu powstrzymania germanizacji wydawał polskie książki dla Mazurów, między innymi tłumaczenie podręcznika szkolnego Przyjaciel młodzieży. Kandydował w 1848 roku do berlińskiego parlamentu jako przedstawiciel społeczności polskiej. Zmarł w dniu wyborów. Miał 38 lat. W liście do Krzysztofa Mrongowiusza pisał: "Na Boga! Trzeba podnieść wrzawę, gdyż szatańscy wrogowie polskości teraz tym więcej się krzątają dookoła swego piekielnego dzieła, ponieważ się coraz to bardziej domyślają, że rzemiosło mogłoby im być w najbliższym czasie wytrącone z ręki! Wspólnie z Mrongowiuszem napisali memoriał, w którym domagali się uznania języka polskiego na terenie Mazur. Gizewiusz przedłożył osobiście ów dokument królowi pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi IV. Na jego cześć przemianowano w 1946 miasto Łuczany na Giżycko. Mieszkał tam po studiach (1833 - 1835). Jest patronem II Liceum Ogólnokształcącego w Giżycku, oraz Szkoły Podstawowej nr 2 w Ostródzie.