Próba wiary

Reporterska opowieść o wierności, patriotyzmie i bohaterstwie proboszcza ewangelickiej parafii w Poznaniu Gustawa Manitiusa, który oddał życie za polskość. W rocznicę jego męczeńskiej śmierci poznańscy ewangelicy ufundowali kamień pamiątkowy ku jego czci. Uroczystość jego odsłonięcia odbyła się 2 czerwca, a była połączona z wmurowaniem kamienia węgielnego pod nowy kościół ewangelicko-augsburski w Poznaniu. Gustaw Manitius urodził się w 1880 roku w Konstantynowie nad Nerem, w rodzinie o korzeniach węgierskich, której przodkowie osiedli w Polsce w XVI wieku. Jego dziadek był głową Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Królestwie Polskim, a ojciec - duchownym ewangelickim. Gustaw Manitius ukończył gimnazjum w Łodzi, studiował zaś na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu w Dorpacie, gdzie także należał do Korporacji Studenckiej "Polonia". W 1907 roku został ordynowany na księdza. Początkowo był wikariuszem w Łodzi, potem w Lipnie i Osówce, a następnie proboszczem w Zduńskiej Woli. W 1915 roku uczestniczył w zakładaniu polskich szkół oraz uczył religii i historii w tamtejszym pierwszym polskim gimnazjum humanistycznym. W czasie I wojny światowej stanął przed sądem polowym za przeciwstawianie się przejmowaniu przez Niemców parafialnych szkół podstawowych. W czasie synodu, który odbył się w Łodzi w 1917 roku, wraz z grupą patriotów demonstracyjnie opuścił obrady, przeciwstawiając się zdradzie polskich interesów. W 1924 roku konsystorz warszawski delegował księdza Manitiusa do Poznania, by ostatecznie zorganizował tam diecezję wielkopolską, którą tworzyły parafie w Poznaniu, Grudziądzu-Tczewie, Nieszawie, Toruniu, Bydgoszczy, Gdyni, Ostrzeszowie-Pawłowie i we Włocławku. W październiku 1924 roku nastąpiła instalacja ks. Manitiusa na proboszcza parafii ewangelicko-augsburskiej w Poznaniu. Od kwietnia 1937 roku pełnił on urząd seniora diecezji wielkopolskiej i członka Synodu Kościoła. Był nie tylko duszpasterzem. Aktywnie działał na rzecz polskości Wielkopolski w Związku Obrony Kresów Zachodnich, który w 1934 r. zmienił nazwę na Polski Związek Zachodni.