Wielopole, Wielopole

Słynny spektakl Tadeusza Kantora, równie głośny jak "Umarła klasa", którą wcześniej zadziwił świat ten "geniusz współczesnego teatru". Przedstawienie powstało podczas włoskiego stażu teatru Cricot 2, pod patronatem Comune di Firenze i Teatro Regionale Toscano. Premiera odbyła się 23 czerwca 1980 r. w dawnej bazylice przy via Santa Maria we Florencji, w obecności elity krytyków włoskich i europejskich. Przedstawienie odniosło triumfalny sukces, powtórzony później na scenach Edynburga, Londynu, Paryża, a potem w Krakowie, Warszawie (w czasie występów zespołu zorganizowanych przez Teatr Rzeczypospolitej zarejestrowano widowisko telewizyjne), w rodzinnym Wielopolu koło Ropczyc, czy w pobliskim Rzeszowie. "Wielopole, Wielopole" - dwukrotnie powtórzona w tytule nazwa wsi, w której urodził się Tadeusz Kantor, brzmi jak melancholijne echo pamięci. Zarazem jest to sygnał tak istotnej dla całego spektaklu powtarzalności zdarzeń, podwójności postaci, dwuznaczności ("Dwuznaczna hierarchia: manekiny (prawie żywi i jak żywi) i aktorzy (postacie żywe, ale tylko we wspomnieniu). Naprawdę żywymi są w teatrze tylko widzowie" - zanotował Kantor w partyturze teatralnej). Bliźniaczo podobni do siebie w wyglądzie, stroju i geście są wujowie Karol - patriota i Olek - typowy cywil - dekownik. Szalona ciotka Mańka, która w kółko powtarza zdanie z "Apokalipsy" i uwielbia przebierać się za nieszczęsnego Rabinka, trzykroć rozstrzeliwanego, tak jak Chrystus trzy razy upadał pod krzyżem. Niemal wszystkie postaci nie tylko mają swoje sobowtóry, pośmiertne manekiny - kukły, ale też grają jednocześnie siebie i kogoś innego. Wuj Staś jest i syberyjskim Zesłańcem, i Skrzypkiem, i biednym Podwórzowym Domokrążcą z katarynką. Rekrut jest jednocześnie Ojcem, Matkę "podrabia" zelżona przez żołdaków Helka, Wuj Józef - Ksiądz wciela się w Ukrzyżowanego... Nakładają się na siebie postaci wspomnienia - z dzieciństwa, z czasów pierwszej wojny światowej, z lat okupacji. Cały spektakl "Wielopola" to rekonstrukcja wspomnień, złożona z pięciu sekwencji: Ślub, Lżenie, Ukrzyżowanie, Adaś odjeżdża na front, Ostatnia wieczerza. Scenerię stanowi pokój zapamiętany z dawnych lat: kilka prostych sprzętów, okno, drzwi, na pierwszym planie kopczyk świeżo usypanej ziemi z wbitą jeszcze łopatą i krzyżem. Na scenie przez cały czas jest obecny Kantor, jak mistrz ceremonii albo dyrygent zespołu. "Ustawia ciągle na nowo" pokój swojego dzieciństwa. "Pokój mojego dzieciństwa jest ciemną i zagraconą dziurą. To nieprawda, że dziecinny pokój w naszej pamięci pozostaje słoneczny i jasny. Takim czyni go tylko konwencjonalna maniera literacka. Jest to pokój umarły i umarłych. Przywoływany wspomnieniem - nieustannie umiera. Gdy jednak będziemy dobywać z niego znikome fragmenty, kawałek dywanu, okno, a za nim ulicę biegnącą w głąb, promień słoneczny na podłodze, żółte sztylpy ojca i płacz matki, wtedy rozpocznie sklecać się nasz prawdziwy pokój dzieciństwa, i może uda się nam sklecić również przy tej okazji nasz spektakl!" Czas: 87 min, TVP 1984 Autor: Tadeusz Kantor Reżyseria i scenografia: Tadeusz Kantor Realizacja tv: Stanisław Zajączkowski Wyk. Stanisław Rychlicki (Wuj Józef, Ksiądz), Jan Książek (Babka Katarzyna), Teresa Wełmińska (Matka Helka), Andrzej Wełmiński (Ojciec Marian, Rekrut I), Maria Kantor (Ciotka Mańka, Wiadomo kto Rabinek), Ewa Janicka (Ciotka Jóźka), Wacław Janicki (Wuj Karol), Lesław Janicki (Wuj Olek), Maria Krasicka (Wuj Stasio, Zesłaniec), Lech Stangret (Adaś, Rekrut II), Mira Rychlicka (Wdowa po miejscowym fotografie), Marzia Loriga (Rekrut III), Krzysztof Miklaszewski (Rekrut IV), Loriano della Rocca (Rekrut V), Luigi Arpini (Rekrut VI), Jean - Marie Barotte (Rekrut VII), Roman Siwulak (Rekrut VIII)