Wujaszek Wania

Dramat wydany w 1897 roku, w rok póżniej był już grany "w całej Rosji" jak z radością stwierdził Czechow, zaskoczony powodzeniem sztuki. Do dzisiaj teatry sięgają chętnie po "Wujaszka Wanię", również w Polsce. Autor określił tę sztukę jako "sceny z życia ziemian". Antoni Czechow (1860 - 1904), nazywany twórcą realizmu spraw najprostszych, umieścił swoich bohaterów w bardzo konkretnej rzeczywistości, rosyjskiej prowincji ubiegłego stulecia - z charakterystyczną dla niej rodzajowością społeczną i psychologiczną. Ale w wizji Czechowa zawiera się także obraz świata, który ulega zniszczeniu, całej swojej substancji materialnej i duchowej. Usychają lasy i pustoszeje ziemia, idą w ruinę majątki. Ludzie czują wokół siebie coraz większą pustkę. Próbują ją wypełnić, ale ponoszą klęskę. Wszystko, co przydarza się bohaterom Czechowa, układa się w "model życia daremnego" - poświęcenie jest daremne, lata harówki stracone, miłość niemożliwa... W Starym dworze, gdzie mieszka pani Wojnicha, jej syn Iwan i jego siostrzenica Sonia, życiebiegnie utartymi koleinami. Wujaszek Wania i Sonia ciężko pracują na utrzymanie majątku, wysyłając pieniądze właścicielowi dóbr profesorowi Sieriebriakowi, ojcu dziewczyny. Spokój i ład domu Wojnickich burzy przyjazd profesora wraz z młodą, piękną żoną Heleną, którą poślubił po śmierci matki Soni. Wujaszek wania służył mu wiernie przez całe swoje życie. Poczciwy i dobry, zrezygnował z wlasnych ambicji, choć mówił o sobie, że mógłby być z niego "Schopenhauzer lub Dostojewski". Jego "ofiara złożona bóstwu" okazała się daremna, bo był to bóg fałszywy - osobnik małego formatu, pretensjonalny i zarozumiały. Jak mówi doktor Astrow, "w człowieku wszystko powinno być piękne: i twarz i ubranie, i dusza, i myśl". jednak cierpienie i samotność zamieniają ludzi w "dziwadła". Tu nikt nie może być szczęśliwy, a jeśli kogoś kocha, to nie jest przez tę osobę kochany (Helena - Astrowa, Wania - Helenę, Sonia - Astrowa). Lecz czy istnieje inne szczęście poza tym, o które walczymy? Sieriebriakow z Heleną opuszcza dwór i rodzinę. Ich wyjazd zamyka ten rozdział w życiu prowincjuszy, który otworzyło przybycie profesora petersburskiego uniwersytetu. Pozostałym musi wystarczyć nadzieja, że za ziemskie cierpienia otrzymają nagrodę po śmierci, że wszyscy odpoczniemy "usłyszymy chóry anielskie". Krakowska inscenizacja Kazimierza Kutza na pierszy plan wydobywa z dramatu Czechowa wlaśnie te motywy - miłości nie spełnionej, rozmijania się uczuć, niemożności porozumienia się, bycia szczęśliwym. Wszystko wtapia się w klimat codzienności, równie tragicznej co śmiesznej, tak jak życie. Spektakl został zrealizowany w naturalnych wnętrzach dworku Matejki. TEATR TELEWIZJI Czas: 108 min, Polska 1994 Autor: Antoni Czechow Przekład: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenografia: Tadeusz Smolicki Kostiumy: Anna Smolińska Opracowanie muzyczne: Joanna Wnuk - Nazarowa Zdjęcia: Roman Piotrowski, Andrzej Prynda Realizacja tv: Stanisław Zajączkowski Występują: Jerzy Bińczycki (Seriebrakow), Aldona Grochal (Helena), Dorota Segda (Sonia), Maria Wojnicka - Halina Gryglaszewska(Niania), Izabela Olszewska, Jan Frycz (Astrow), Leszek Piskorz (Tielegin), Roman Gancarczyk (Wujaszek Wania), Iwan Wojnicki, Piotr Cyrwus (Parobek)